Abstract:
باز شناسی تاریخ کهن ایران از قرن نوزدهم میلادی و گسترش مفاهیمی چون ناسیونالیسم، اندیشههای ملی گرایانه ومساوات طلبانه در میان روشنفکران دوره قاجار، منجر به بازنگری متجددانه در بازپردازیهای پیشین پیرامون برخی شخصیتهای تاریخی تاریخ ایران باستان توسط برخی نویسندگان دوره قاجار شد. این پژوهش در پی بررسی بازپردازی شخصیتهای تاریخی ایران باستان در نگارشهای تاریخ نویسان دوره قاجار و نگرشهای روشنفکران دوره مشروطه به این پدیده است. در این پژوهش بر روی دو شخصیت خاص تاریخی ایران، مزدک و انوشیروان تمرکز شده است که به نظر می رسد آخوندزاده و کرمانی نیز در پردازش این شخصیتها از یک طرف تحت تاثیر متون دساتیری و از طرف دیگر اندیشههای انقلابیگری و جنبشهای اعتراضی در کنار آشنایی با مباحث سیاسی روز بوده اند. هر چند که تا کنون در رابطه با بازپردازی تاریخ ایران باستان در دوره قاجار بحثها و پژوهشهای مختلفی انجام شده است، اما تاکید عمده این پژوهش بیشتر بر روی بازنگری در بازپردازیهای تاریخ ایران باستان و بازآفرینی متفاوت شخصیتهای تاریخی فوق در آثار میرزا فتحعلی آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی به عنوان دو تن از تجددطلبان دوره پیشا مشروطه است. پژوهش پیش رو که به روش تاریخی و با استفاده از منابع کتابخانهای در قالب نگرش توصیفی- تحلیلی، گردآوری شده است، نشان میدهد که آخوندزاده و کرمانی با محوریت مباحث سیاسی زمانه خود مانند مساله جمهوریت و اندیشههای سوسیالیستی به بررسی شخصیت و جایگاه تاریخی مزدک و انوشیروان پرداختهاند.
Machine summary:
"در همین رابطه همچنین میتوان از مقالۀ محمد تقی ایمان پور در مجله مطالعات ایرانی در دانشگاه اکسفورد ٢٠١٥ تحت عنوان "-Re th establishment of Achaemenid history and its development in19th and 20 century" نام برد که در بخش مقدماتی آن به تاریخچۀ بازشناسی تاریخ ایران باستان در قرن نوزدهم و بیستم و تاریخنگاری ایران باستان در این دوره پرداخته شده است ؛ همچنین محسن خلیلی در چیستان تاریخ : بازیابی هویت در گزارش های تاریخی (١٣٩٠) با اشاره به پردازش های ملیگرایانه ، اساطیری و به کاربردن صفاتی چون «فریدون صفت »، «ساسانی سان و اشکانی صفت » در تاریخ محمدی: احسن التواریخ (١٣٩٠: ٩٣)؛ «جمشید شوکت و فریدون حشمت » در مآثر سلطانیه (همان : ١٠٧) و «فریدون فر» و «شوکت جمشیدی و صولت کیانی» در تاریخ ذوالقرنین (همان : ١٢٦) پرداخته که تاریخ نگاران دورة قاجار برای معرفی پادشاهان زمانۀ خود از آن ها استفاده کرده اند؛ امری که نشان دهندة توجه به اساطیر و پادشاهان ایران باستان برای بازیابی و مشروعیت بخشیدن به جایگاه پادشاه است ."