Abstract:
بر پایه روایات باستانی که در شاهنامه و ادبیات پهلوی آمده، می توان قدیمی ترین الگوی شاه گزینی ایران را در آن ها یافت. این ساختار شاه گزینی برپایه جهان بینی ساسانیان قرار دارد که دارای یک چارچوب معین و از پیش تعیین شده است و نیز قاعده منسجمی برای شاه گزینی دارد. پیش فرض مشروعیت حکومت یک شاه در این الگوی شاه گزینی، تعلق داشتن به خاندان شاهی، گزینش شاهزاده نخست زاده، نژاده بودن مادر، همچنین داشتن اسباب و نمادهای قدرت شاهی در تایید حکومت وی نقش مهمی ایفا می کردند. این ویژگی ها، ضروری ترین دلایل برای مشروعیت شاه بود و تشخیص این ویژگی ها به عهده بزرگان، اشراف و هموندان خاندان های نژاده شاهی و پهلوانان بود. در آن دوره، آن ها به مثابه انجمن گزینشی عمل می کردند و نقش تعیین کننده ای در انتخاب شاه داشتند و حتی این انجمن گزینشی برای پیدا کردن شخصی که با این معیارها متناسب بود به جستجوی شخص مورد نظر می پرداختند. در این پژوهش کوشش خواهد شد با نگاهی به چگونگی شاه گزینی در اساطیر ایران، مهم ترین مبانی شاه گزینی در تاریخ ایران را مورد مطالعه قرار دهیم.
Machine summary:
شاهگزینی، اساطیر ایران، بزرگان و پهلوانان،کی خسرو گزینش انتخابی از میان خاندان سلطنتی در آیین گزینش شهریاری در اساطیر ایران، یک آمیختگی بین پادشاه انتخابی و موروثی وجود داشت که شاه در حین دوران پادشاهیاش جانشین خود را اعلام میکرد و تأیید آن توسط انجمن اشراف و مجمع نمایندگان و هموندان صورت میگرفت<FootNote No="42" Text="ویدن گرن، فئودالیسم در ایران باستان، ص156.
"/> چه باشد اگر سام یل پهلوان جهان گردد آباد با داد او نشیند بر این تخت روشنبر اویست ایران و بنیا د او<FootNote No="46" Text="فردوسی، شاهنامه .
و اگر داری توس و گستهم فر نزیبد برایشان همی تاج تخت که باشد بدو فره ایزدی ز تخم فریدون بجستند چند ندیدند جزء پور طهماسب ،زو سپاه است و گردان بسیار مربباید یکی شاه بیدار نخستبتابد زدهیم او بخردییکی شاه زیبایی تخت بلندکه زورکیان داشت و فرهنگ گو<FootNote No="56" Text="فردوسی، شاهنامه ، ج .
<FootNote No="68" Text="ثعالبی مرغنی، شاهنامه کهن، پارسی تاریخ غرر السیر،ص105"/> این روایت ثعالبی با روایت فردوسی یکسان است به جزء اینکه در روایت فردوسی، رستم که جوان است از سوی پدر پس از همداستانی دیگران برای آوردن آن مأمور گشت تا کیقباد را از البرز کوه بیابند و به او آگهی بدهند که او را ایرانیان به پادشاهی برگزیدهاند.
<FootNote No="83" Text="کتاب هفتم دینکرد:فصل1فقره39؛ طبری،تاریخ طبری، ج2ص422؛ دینوری،اخبارالطوال،ص14؛ثعالبی، شاهنامه کهن، پارسی تاریخ غرر السیر،ص94؛ بهار ،مجمل التواریخ و القصص، ص29؛ گردیزی ،زین الاخبار،ص47 ؛ تجارب الامم فی اخبار ملوک العرب و العجم، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، ص98 .