Abstract:
یکی از اصطلاحات کلیدی و محوری در عرفان اسلامی واژه «انسان کامل» است که به مهمترین موضوع عرفان تبدیل شد و هر عارفی بر مبنای مشرب خویش به آن پرداخته است بخصوص شارحان و عرفایی که در مکتب ابن عربی تنفس نمودند. از جمله آنها عارف بزرگ ابن فناری است که با شرح آثار قونوی و برخی از کلماتو آثار ابن عربی قدم راسخ در تبیین این اصطلاح برداشته است و به تمام جلوه های این مقام منیع چون؛ معنای انسان کامل، اولین مخلوق بودنش و اینکه بقای عالم به وجود انسان کامل وابسته است و همچنین مصادیق انسان کامل از جمله موضوعاتی است که در کتاب مصباح الانس به آنها پرداخته است.
Machine summary:
"و الفاظ ، اسماء اسمایند، لذا در بیان الهی « کلها – همه آنها» به صـورت تأکیـد آمـده ، چـون در آنهـا اسـماء لفظـی و نوشتنی در اسمائی که مقصود از آنها مطلقا تعینات وجودی است ، داخل شده ، لـذا آن را بـه صیغه ای که اختصاص به صاحبان خرد دارد، بیان داشت ، مانند لفظ «هم – آنان » و «هولاء – اینان » گویی حق تعالی آدم را حقیقت ذات آدم ؛ و هر چه که حقیقـت و وجـود او بـر آن اشتمال دارد، یعنی از اسماء و صفات وحقایق حقی و خلقی ثابـت کـه در مرتبـه دوم از هـم متمایزاند تعلیم کرد، نه اسماء ذاتی ثابت در مرتبه اول را، برای این که آنها مسـماهای ایـن اسماء اند که وجود عالم بـدانها تعلـق دارد، پـس خـود را بـدانها شـناخت و خـدایش زا یـه خودش ، و ذاتش از جهت جمعیتش کمال یافت .
(همان ،ج ١: ١٦٩) و باز در ادامه در تأیید این سخن می نویسد که آنچه که حضـرت شـیخ رضـی الله عنـه دربارة حقیقت محمدی که به نام عقل اول نامیده شده است ، گفته ؛ مـرادش در واقـع ، روح و نفس مقدس و شریف آن حضرت می باشد، چـون حقیقـت او، بـه اتفـاق همـۀ محققـان حقیقت الحقایق است (ابن فناری، ١٣٧٤: ٤٣٤) همانطوری که مشاهده گردید با وجود آنکه جناب ابن فناری دقدقۀ معرفی مصداق برای مباحثی که مطرح می نماید ندارد، در این جا به زیبایی دو مصداق بارز انسان کامل را یعنـی حضرت محمد(ص ) و نزدیک ترین فرد بـه آن حضـرت ، یعنـی حضـرت علـی(ع ) را بعنـوان حقیقیترین مصداق معرفی می کند."