Abstract:
خوانش معنا در فضاهای شهری که در گرو فهم فرایند تولید معنا در زمینة شکلگیری آن است، در درک بسیاری از پدیدههای شهری راهگشاست. در این پژوهش، به بررسی روند معنادارشدن و خوانش فضا و عوامل مؤثر بر آن از دریچهای ویژه پرداخته میشود و تحلیل نحوۀ تولید و بازتولید معانی، با تأکید بر زمینههای اجتماعی و فرهنگی فضای شهری و بهعبارتی «متن» مورد نظر، موضوع اصلی این پژوهش است. برایناساس، با رویکردی نوین به موضوع تولید معانی پرداخته شده است؛ رویکردی که برپایة بنمایههای معنیشناسی در حوزة زبانشناسی شکل گرفته و مشتمل بر دیدگاههای ساختارگرایی و خوانش مخاطب است. در این رویکرد، با تأثیرپذیری از تئوری «ساختیابی» آنتونی گیدنز در جامعهشناسی- که شامل دو وجه عمدة «ساخت» و «عاملیت انسان» در تحقق پدیدههای اجتماعی است- و تطبیق آن با ویژگیهای فضای شهری (بهعنوان یک متن)، عوامل شکلدهنده به فضاهای معنادار بررسی میشود. براساس این رویکرد، فضای نوشتاری (ساخت) و فضای گفتاری (کنش خوانش)، عوامل اصلی در قرائت فضای زیستی انسان هستند و زمینۀ تولید معنا را فراهم میکنند. از این منظر، ساختار فضا بههمراه روابط فرهنگی و اجتماعی متجلی در الگوهای رفتاری بهرهبرداران، به تولید معنا در فضاهای شهری منجر میشود. بهمنظور آزمایش فرضیه، بازار تبریز بهعنوان نمونهای از فضای شهری معنادار در شهر ایرانی بررسی شد. نتایج مطالعۀ این مجموعة فضایی، نشانگر انطباق کامل ساختار فضایی و الگوهای رفتاری جاری در فضاست.
Machine summary:
بررسی تولید معنا در فضای شهری برمبنای تئوری ساخت یابی (مطالعۀ موردی : بازار تبریز) حسن سجادزاده *- استادیار گروه شهرسازی دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه بوعلیسینا همدان بهاره اریس - دانشجوی دکتری شهرسازی ، دانشگاه بوعلیسینا همدان پذیرش مقاله : ١٣٩٤/٠٢/١٨ تأیید نهایی: ١٣٩٤/٠٨/١٩ چکیده خوانش معنا در فضاهای شهری که در گرو فهم فرایند تولید معنا در زمینۀ شکل گیری آن است ، در درک بسیاری از پدیده های شهری راهگشاست .
در این رویکرد، با تأثیرپذیری از تئوری «ساخت یابی» آنتونی گیدنز در جامعه شناسی - که شامل دو وجه عمدة «ساخت » و «عاملیت انسان » در تحقق پدیده های اجتماعی است - و تطبیق آن با ویژگیهای فضای شهری (به عنوان یک متن )، عوامل شکل دهنده به فضاهای معنادار بررسی میشود.
از مفهوم متن می توان در کنار تبیین زبان شناسانه ، برای فهم پدیده ها در زمینۀ علوم اجتماعی، روان شناسی ، انسان شناسی ، جامعه شناسی و حتی شهرسازی بهره جست (لاینز، ١٣٨٣: ٣٤٤)؛ بنابراین ، این پژوهش به دنبال آن است تا با کاربست نظریه ها و رویکردهای معنی شناسی در متن نوشتاری در حوزة زبان شناسی ، و نظریه ها و رویکردهای جامعه شناسی در زمینۀ فهم پدیده های اجتماعی در «متن زندگی»، با رویکردی تبیینی و تفسیری به معنای فضای شهری به عنوان یک متن بپردازد.
در این رویکرد، مقوله هایی که در تولید معنا اهمیت دارند، ذهن فرد و ذهن اجتماع اند که نقش مهمی در کنش های رفتاری دارند؛ بنابراین ، عاملیت انسان موجب ادراک فضا شده است و نه ساختار و شکل آن .
, 2001, The Text-Structure and Textural Interpretation, 10th Edition, Markaz Publication, Tehran.