Abstract:
گاه شماری و آداب مربوط به آن بخشی از فرهنگ عامیانه است که بررسی دقیق آنها ،در مطالعه ارزش های اجتماعی و تحقیقات جامعه شناختی راهنمای خوبی برای ما خواهد بود.گاه شماری در ایران سابقه ای بسیار طولانی دارد و ایرانیان تقویم های متفاوتی را تجربه کرده اند که برخی نشانه های آن هنوز در میان اقوام و طوایف باقی است. یکی از گاهشماری هایی که همچنان مورد استفاده است و نشانه های فرهنگ باستان را درخود دارد،گاهشماری سنگسری است.این گاهشماری بخشی از فرهنگ اقوام به حساب می آید که در میان سنگسری ها با آئین و رسومی بازمانده از آئین مهری و زردشتی و فرهنگ ملّی تلفیق شده است.در این مقاله ضمن پرداختن به این رسوم و جشن ها،به ترانه های عامیانه ی معروف سنگسر می پردازیم که ارتباط مستقیمی با گاهنما و نظام معیشتی مردم دارد.بررسی این ترانه ها به ما کمک می کند تا علاوه بر به دست آوردن شناخت کلی نسبت به روحیه ی مردم این دیار با برخی مناسبات اجتماعی آنان نیز آشنا شویم.
Carful investigation on Calendar and its related ceremonies which is part of the public culture will be a good guidance in studying the social values and sociological researches. Calendar writing has a long antiquity in Iran. Iranians have experienced various calendars، some traces of which can still be found among different folks and tribes. One of those remaining calendars which bear the signs of ancient culture is Sangsari calendar. This calendar is considered as part of the cultures of folks among Sangsari’s which is associated with Mehri and، Zoroastrian، and national culture. This article، while focusing on sangsari calendar these customs and celebrations; explains about popular public songs in Sangsar which is closely related to the calendar and living system of the people. Investigating these songs helps us gain a general familiarity with the spirit of the people of this land and also become familiar with some of their social relationships.
Machine summary:
"این گاهشماری بخشی از فرهنگ اقوام شمرده میشود که در میان سنگسریها با آداب و رسومی بازمانده از آیین مهری و زردشتی و فرهنگ ملی تلفیق شده است.
تعداد ماهها در تقویم سنگسری سال سنگسری دارای دوازده ماه سیروزه است و پنج روز زائد سال را که »پیتک« خوانده میشود، در پایان آخرین ماه سال کهنه و پیش از آغاز اولین ماه سال نو میگذارند، به این شرح: ویهار= بهار مس م- د م- گوجو توستون= تابستان نوسال-سیام-کورچ پییز= پاییز اوریا-تیرم-مرداله م زمستون= زمستان شروره م-میرونه م –آونه م- پیتک »م « به معنی ماه است و در اسامی ماههای سنگسری جزئی از نام ماه است که با آن آمده است و نمیتوان آن را همراه دیگر ماهها گذاشت )اعظمی، ١٣٧١: ١١(.
جشن و شادی ریشه در باورها و اندیشههای فلسفی ایرانیان دارد و به همین دلیل برگزاری این جشنها در کشورمان پایدار مانده و بسیاری از آیینها با موسیقی و پایکوبی همراه است و ایرانیان حتی در عزاداریهای بزرگ، موسیقی و نمادهای باستانی را فراموش نمیکنند.
تمام این کارها به محاسبٔە زمان وابسته است و عشایر با استفاده از گاهشماری و دقت خاصی که دارند وضع هوا را تا چندین ماه بعد پیشبینی میکنند و تدابیر لزم را برای حفظ گوسفندانشان انجام میدهند.
بیشک بسیاری از این آیینها پیشینهای دارد که از اعتقادات کهن سرچشمه گرفته و در باور مردم رسوخ کرده است، به گونهای که جداسازی اقوام از آداب و رسوم مخصوصشان ممکن نیست؛ زیرا وجه تمایز هر قوم، فرهنگ ویژة آن قوم است."