Abstract:
سلطه ی استعمار، شکاف های درون دینی در شبه قاره هند، بحران هایی مانند ردیه های
علمی بر اندیشه ی شیعی و تاثیر پذیری منفی حکومت شیعی، از معضلات زمانه ی "میر
حامد حسین" است. این تهدیدات مبانی شیعه را در بعد اندیشه و رفتار سیاسی آن زمان مورد
هجمه قرار می دهد. او از عالمان شیعی است که به تبیین کلامی-سیاسی از نظام سیاسی
امامت پرداخته است. رویکرد اصلاحی در حوزه ی اندیشه بر "رد انگاره های خلافت" و
"تاثیر استعمار بر اندیشه ی امامت"، نقطه ی تمرکز وی بوده است. روش وی در زمینه ی
کلام سیاسی در "عبقات الانوار" در بررسی مسایل امامت و خلافت، روش استنتاج عقلی و
نقلی از روایات و تحلیل محتواست. میرحامد حسین علی رغم بهره مندی از فضای مناسب
حکومتی، در ارتباط با حکومت زمانه عزلت گزید؛ اما در برابر استعمار، با اتکا بر تولیدات
داخلی و در ارتباط با دیگر مذاهب اسلامی، با اتخاذ وحدت عملکردی، به رفتار سیاسی خود
چهره ی ویژه ای بخشید. بررسی "اقدامات کلامی-سیاسی وی در پاسخ به بحران های معرفتی
جامعه ی دینی" و "تبیین نظام سیاسی امامت" موضوع این نوشته بوده و مساله ی اصلی ما در
نوشتار حاضر، تحلیل شکل گیری مبانی اندیشه ی سیاسی و استخراج آرای سیاسی از آثار
موجود نام برده خواهد بود.
Machine summary:
با مطالعهی مجموعهی 23 جلدی عبقاتالأنوار روش عقلی و نقلی میرحامد حسین در تدوین این مجموعه قابل مشاهده است؛ شیوهای که با استناد به منابع اصیل اهلسنّت و تطبیق و یا مقایسه با منابع روایی شیعه، به تحلیل سندی و دلالی و در نهایت به اثبات امامت و رد خلافت پرداخته میشود.
مبانی اندیشهی سیاسی شيعه و روش استنادی میرحامد حسین شیعه برای اثبات نظام سیاسی امامت به آیاتی از قرآن و احادیث نبوی استدلال کرده است.
میرحامد حسین در طی ده فائده به معرفی راویان اهلسنّت که این حدیث را نقل کردهاند میپردازد و این حدیث را دلیل امامت و ریاست امام علی دانسته و میگوید: «اول آنكه اين حديث شريف دلالت دارد بر اعلميّت جناب اميرالمؤمنين(ع) و اعلميّت مستلزم افضليّت است و بعد ثبوت افضليّت كار اهل عقل نيست كه در خلافت بلافصل آن جناب ارتياب ورزند؛ اما امر اول اعنى دلالت اين حديث شريف بر اعلميّت جناب اميرالمؤمنين(ع)؛ زيرا كه هرگاه به نصّ اين حديث شريف جناب رسالتمآب(ص) مدينه علم باشد و جناب اميرالمؤمنين(ع) باب آن بوده باشد، بلاشبهه لازم است كه آن جناب از ديگران افضل و اعلم باشد؛ چه اگر از باب اين مدينه ديگران عالمتر باشند، لازم آيد نقصان باب و نقصان باب مفضيست بنقصان مدينه...
تلاشهای میرحامد حسین در مواجهه با حملات علمی شاه ولیالله و شاه عبدالعزیز، تبیین مبانی معرفتی اندیشهی سیاسی شیعه در قرآن و سنت براساس روش استنادی و تحلیل محتوا، به خلق اثری بیبدیل بهنام عبقات الانوار انجامیده است.