Abstract:
شاهنشاهی ساسانی (224ـ652 م) که با پیروزی اردشیر بابکان بر اردوان چهارم اشکانی بنیانگذاری شد، از درخشانترین ادوار تاریخی ایران باستان محسوب میشود. عصر ساسانیان در تاریخ ایران، نهتنها از لحاظ سیاسی و نظامی، بلکه از نظر فرهنگی و علمی نیز اهمیت بسیار دارد. تلاش ساسانیان در احیای فرهنگ ملی، توسعة علوم و نیز ایجاد مراکز علمی از جمله شهر دانشگاهی گندیشاپور، نمونهای آشکار برای این موضوع به شمار میرود. شهر گندیشاپور یکی از مراکز مهم علمی و آموزشی در ایران باستان بود و شهرت زیادی در دنیای کهن داشت و بعدها سرمشقی برای مراکز پزشکی ایران پس از اسلام شد. در این مقاله تلاش شده است با استفاده از منابع مورخان قدیم و جغرافیانویسان دورة اسلامی و همچنین پژوهشها و تحقیقات جدید و با استفاده از شیوة پژوهشهای تاریخی و ضمن بررسیِ فرایندِ شکلگیری و توسعة این شهر مهم دورة ساسانی، به این سؤال پاسخ داده شود که شهر گندیشاپور در دولت ساسانی چه جایگاه و موقعیت فرهنگی ـ علمی داشته است.
Machine summary:
"در این مقالـه تـلاش بـر ایـن اسـت کـه بـا اسـتناد بـه منـابع نوشـتاری، اعـم از ایرانـی و غیـر ایرانی و بـا اسـتفاده از داده هـای باسـتان شناسـی، جایگـاه علمـی و فرهنگـی شـهر گنـدی شـاپور در دورة ساسانی بررسـی شـود.
Chronicle of Seert توسعه و تکامل مرکز علمی گندیشاپور در دورة شاپور اول و شاپور دوم عــصر ساســانیان در تــاریخ ایــران ، نــه تنهــا از لحــاظ سیاســی، بلکــه از لحــاظ اجتمــاعی و فرهنگی نیز با توجه بـه شـرایط جهـانی حـاکم در آن روزگـار چـون جنـگ هـای ایـران و روم ، شـیوع مــسیحیت (بــه ویــژه فرقــۀ نــسطوری )و اندیــشه هــای یونــانی و رومــی (ترجمــه آثــار افلاطــون و نوافلاطونیــان ) از یــک ســوو باورهــای بــودایی و بعــضی اثــرات فرهنگــی چــین از ســوی دیگــر، دارای ویژگــیهــایی اســت کــه بــا شــناخت آن هــا مــی تــوان جایگــاه نهادهــای آموزشــی از جملــه آموزشگاه (یا دانـشگاه بـه تعبیـر برخـی پژوهـشگران ) گنـدی شـاپور را در ایـن دوره بازشـناخت .
بــر ایــن اســاس ، دانــشگاه گنــدی شــاپور را بــه تمــام معنــا مــی تــوان یــک دانــشگاه بــین المللــی دانــست ؛ زیــرا، عــلاوه بــرآن کــه هــر کــس از هــر ملیــت و هــر دیــن بــدون تعــصب مــیتوانــسته درآن جــا تــدریس و تحــصیل نمایــدو مکاتــب مختلــف پزشــکی از جملــه مکتــب مزدیـسنا، هنـدی، رومـی، پارسـی در آن جـا تـدریس مـی شـدو گنـدی شـاپور پناهگـاهی نیـز بـرای دانشمندان به شمار میرفت ، چنان کـه هفـت فیلـسوف طردشـدة مدرسـۀ آتـن بـه ایـن دانـشگاه پنـاه آوردنـد (مـشکور، ١٣٦٦: ٩١١ ١٩٧٥ ,Zaehner)."