Abstract:
وجود کنایات، اشارات، تعریضها، عبارات دشوار و واژگان غریب در متون روایی رسیده از معصومین (ع)، موجب شده تا کار ترجمه و فهم معنای دقیق روایات دشوار به نظر رسد. توجه به رویدادهای تاریخی و معنای نخستین واژهها در زمان صدور روایات و نیز در نظر گرفتن فضا و سبب صدور احادیث و سیاق عبارات، موجب فهم صحیح گزارشها و روایات صادره از معصومان (ع) خواهد بود. عبارت «انّی رجل مطلوب»، که در حدیث «عنوان بصری» از سوی امام صادق (ع) به کار برده شده، از جمله تعریضهایی است، که افزون بر این، در بسیاری دیگر از متون روایی، تفسیری، ادبی و تاریخی شیعه و سنّی نیز دیده میشود. مطالعات فقهالحدیثی در قرائن درون و برونمتنی و بهرهگیری از روش معناشناسی واژگان نشان از آن دارد که از میان احتمالات گوناگون در معنای این تعریض، تنها یک احتمال پذیرفتی است: «تحت تعقیب یا نظر دستگاه حکومتی». نوشتار حاضر بر آن است تا با به کارگیری روشهای فقهالحدیثی، توجه به رابطه همنشینی واژگان و کاربست آن در دوره حضور و نیز در متون متقدم و متاخر، معنای صحیح این تعریض را از لسان اهل بیت (ع) واکاوی کرده، به ارزیابی و نقد احتمالات مطرح شده بپردازد.
The existence of allusions، notions، difficult phrases and strange words in the narrative texts reported from the Infallibles has caused to the difficulty of the translation and understanding of the exact meanings of narrations. Attention to the historical events and the meaning of the first words at the time of the issuance، as well as the consideration of circumstances and causes of the issuance of hadiths and phrases، will lead to the correct understanding of the reports and narratives attributed to the Infallibles. The phrase “rajulun maṭlūb” which has been used in the hadith of ‘Unwān Baṣrī by Imam Sādiq is one of the allusions which is appeared also in many other Shiite and Sunni narrative، literal، and historical texts. The Hadith comprehension studies in internal and external indications and the use of semantics of vocabulary show that، among all possible possibilities in the sense of this illusion، is only one acceptable: to be wanted or prosecuted by the state The present paper seeks to assess the correct meaning of this illusion among the words of Ahl al-Bayt، applying the methods of comprehension of hadith and paying attention to the relation between the vocabulary and its application in the period of presence as well as in the earlier and later texts، and to criticize and evaluate the possible translations.
Machine summary:
ائمۀ شیعه تلاش کردهاند تا مفاهیم و معارف لازم را به طرق گوناگون به اصحاب منتقل کنند و البته همواره گوشزد میکردهاند، که به استماع و نقل صرف روایات بسنده نکنند، بلکه همت بلیغ دارند تا در فهم معانی، اشارات، کنایات، تعریضها و مدلولهای کلام ایشان تأمل و تدبر داشته باشند؛ شیخ صدوق به سند خود از امام صادق (ع) نقل میکند که فرمودند:«أنتم أفقه الناس إذا عرفتم معانی کلامنا»: «شما فقیهترین مردمانید اگر معانی کلام ما را بشناسید» (صدوق، 1403ق، 1)<FootNote No="46" Text=" این روایت همچنین پیش از شیخ صدوق در بصائر الدرجات (صفار، 1404ق، 329) با اختلاف اندک آمده است.
از مجموعۀ عبارات به کار برده شده در این روایت، عبارت «إنی رجل م طلوب» از آن دست عباراتی است که درک معنا و مفهوم دقیق آن نیازمند بررسی و مطالعه است؛ از یک سو علما و محدثان شیعی و نیز محققان حدیثی معاصر در ترجمۀ این عبارت دچار اختلاف و تردید شده، و از سوی دیگر برخی در درک معنای سخن امام (ع) ترجمههای نادرستی را ارائه کردهاند، که به دلایل گوناگون پذیرفتنی نیستند.
نقد دیگر در احتمال اول اینکه، اگر استدلال شود که یکی از دلایلی که حسن امین داشته، به جهت روایت مطلوب از امام سجاد (ع) است، که در بالا ذکر آن شد، اما، باید گفت که به نظر میرسد این ترجمه هرگز در معنای «رجل مطلوب» راهی نداشته باشد!