Abstract:
هدف پژوهش حاضر، مطالعه مولفه های سرمایه اجتماعی ـ اسلامی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. پژوهش از نوع ترکیبی اکتشافی ـ طبقه ای و تهیه شده با هر دو روش کمی و کیفی است. جامعه آماری پژوهش نیز مجموعه آیات و روایات و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است. مولفه های سرمایه اجتماعی در بخش کیفی، با روش تحلیل متن قیاسی ـ استقرایی و در قالب مدل سه بعدی شناختی، رابطه ای و ساختاری از پژوهش های پیشین و منابع اسلامی (آیات و روایات)، احصاء و زیر مولفه های هر یک استخراج شده است. در بخش کمی نیز از چارچوب تحلیل محتوای کرایپندروف (2004)، برای تحلیل محتوای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از نظر میزان توجه سند به مولفه های سرمایه اجتماعی اسلامی استفاده شده است؛ بدین منظور با تخصیص کد به هر مقوله استخراج شده در بخش کیفی و تحلیل محتوا، فراوانی های هر مقوله در هفت فصل سند به صورت تمام شماری، ثبت شده است. بر اساس یافته های پژوهش، وجود رهبری اسلامی در راس امور و رابطه داشتن اعضای جامعه و سازمان بر مبنای اخوت برای تقویت بعد ساختاری سرمایه اجتماعی اسلامی در سازمان و جامعه، ضروری به نظر می رسد. عنصر محوری در بعد شناختی، مسئله اعتماد است که هم باید میان رهبر و اعضاء و هم میان اعضای جامعه تعمیق داده شود. همچنین برای تحکیم بعد رابطه ای، بر تقویت هنجارهای دینی و حذف ناهنجاری ها که در اصطلاح دینی «معروف» و «منکر» نامیده می شود، تاکید شده است. یافته های مطالعه در بخش کمی نیز حاکی از آن است که در سند تحول، 49% به بعد ساختاری، 22% به بعد شناختی و 29% به بعد رابطه ای پرداخته شده است.
Machine summary:
"این مفهوم نوپا مانند دیگر سرمایههای فیزیکی، اقتصادی و انسانی دارای ارزش و اهمیت است و میتوان آن را منابع موجود در تعاملات اجتماعی و نظام هدفمند و همکاری و همیاری میان اعضای جامعه و سازمان دانست که سبب ایجاد شبکه روابط معقول، حس اعتماد و مشارکت بین افراد یک جامعه میشود.
در حالی که با توجه به اهمیت مسئله سرمایه اجتماعی و همچنین مسئله آموزش و پرورش و نقش آن در ایجاد و تقویت سرمایه اجتماعی، آنچه ضرورت این پژوهش را نشان میدهد، این است که با مطالعه آیات و روایات و همچنین با احصاء از بخشی از پژوهشهای اسلامی صورت گرفته، مؤلفههای سرمایه اجتماعی اسلامی استخراج و کاربست آن در مدارس و در سند تحول مطالعه گردد تا امکان تقویت سرمایه اجتماعی اسلامی در میان دانشآموزان و معلمان بررسی شود.
محقق در این پژوهش قصد دارد ابتدا سرمایه اجتماعی و مبانی و عناصر آن را در آیات و روایات مطالعه کند و در گام بعدی به دلیل اهمیت و جایگاه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در هدایت مدارس و سازمانهای آموزشی برای تربیت نسل و فراهم کردن سرمایه انسانی برخوردار از سرمایه اجتماعی، مؤلفهها و مصادیق استخراج شده را در این سند مورد بررسی قرار دهد.
بنابراین مسئله اصلی پژوهشگر عبارت است از: 1ـ پیشفرضهای حاکم بر دین اسلام برای ایجاد سرمایه اجتماعی چیست؟ 2ـ ابعاد شناختی، رابطهای و ساختاری مدل CRS در تعالیم اسلام چگونه تبیین میشود؟ 3ـ در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، تا چه اندازه به مؤلفههای سرمایه اجتماعی اسلامی پرداخته شده است؟ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـ این مدل سرمایه اجتماعی را در سه بعد معرفی میکند."