Abstract:
عدالت یکی از عمدهترین ارزشهای معنوی در طول تاریخ تمدن بشری است که مورد توجه اندیشمندان مکاتب مختلف بوده است؛ لذا تعیین رویکرد یک نظام سیاسی به مسألهی عدالت، در طراحی و تدوین نظریهها و الگوهای توسعه نیز مؤثر خواهد بود. این نوشتار میکوشد تا ضمن مقایسهی جایگاه عدالت در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت با الگوهای غربی توسعه، به این سوال پاسخ دهد که «وجوه تمایز عدالت در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت با الگوهای غربی توسعه چیست؟» برای نیل به این هدف، از روش توصیفی، تحلیلی، تطبیقی استفاده کرده و جهت استنباط به منابع معتبر اسلامی و بیانات حضرت آیتاالله خامنهای مراجعه نمودهایم. یافتههای بحث نشان میدهند که الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت در تعریف: عدالت، نظام اقتصادی و سیاسی مطلوب، تعیین نسبت آزادی و عدالت، نسبت توسعه/پیشرفت و عدالت، نقش دولت در برقراری عدالت و ترسیم اهداف نهایی خود در برقراری عدالت، با الگوهای غربی توسعه، تمایزات جدی دارد.
Machine summary:
بررسی تطبیقی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت با الگوهای غربی توسعه با تأکید بر عدالت شعیب بهمن 1 ، مسعود جعفرینژاد 2 3 تاریخ دریافت: 24/5/1396 تاریخ تأیید: 23/6/1396 چکیده عدالت یکی از عمدهترین ارزشهای معنوی در طول تاریخ تمدن بشری است که مورد توجه اندیشمندان مکاتب مختلف بوده است؛ لذا تعیین رویکرد یک نظام سیاسی به مسألهی عدالت، در طراحی و تدوین نظریهها و الگوهای توسعه نیز مؤثر خواهد بود.
یافتههای بحث نشان میدهند که الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت در تعریف: عدالت، نظام اقتصادی و سیاسی مطلوب، تعیین نسبت آزادی و عدالت، نسبت توسعه/پیشرفت و عدالت، نقش دولت در برقراری عدالت و ترسیم اهداف نهایی خود در برقراری عدالت، با الگوهای غربی توسعه، تمایزات جدی دارد.
بر این اساس، عدالت یکی از مفاهیم کلیدی در بحث تدوین الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت است؛ لذا طرح و تبیین الگویی که به مسألهی عدالت توجه کافی و وافی داشته باشد، از اهمیت بسیار زیادی در ایران برخوردار است.
وی نوسازی را بر اساس میزان صنعتیشدن، تحرک و تجهیز اجتماعی، مشارکت سیاسی و رشد اقتصادی مورد ارزیابی قرار میدهد و معتقد است با توجه به آنکه در فرایند نوسازی و توسعهی سیاسی، تقاضای جدیدی بهصورت مشارکت و ایفای نقشهای جدیدتر ظهور میکنند، بنابراین نظام سیاسی باید از ظرفیت و تواناییهای لازم برای تغییر وضعیت برخوردار باشد؛ در غیر اینصورت سیستم با بیثباتی، هرجومرج، اقتدارگرایی و زوال سیاسی مواجه خواهد شد و امکان دارد پاسخ جامعه به این نابهسامانیها به شکل انقلاب تجلی نماید.
بر این اساس الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت نیز مبتنیبر مکتب اسلام در مقایسه با الگوهای غربی توسعه در برقراری و تأمین عدالت اجتماعی دارای تمایزات زیر است: 1.