Abstract:
امام خمینی در آستانه پیروزی انقلاب، به فکر راهاندازی شورایی ائتلافی از نیروهای مبارز برآمد که با سرعت عمل و تدبیر انقلابی، اوضاع را کنترل نماید. تشکیل شورای انقلاب، صورت عملی این فکر بود. این شورا در حوزه تقنینی، اجرایی و قضایی فعالیتهای مختلفی داشت به گونهای که در مقاطعی بحرانی، مهمترین رکن اجرایی کشور در کنار دیگر وظایفش شناخته میشد. لذا این پرسش اصلی وجود دارد که: شورای انقلاب در دوره انتقال قدرت در فرایند نظامسازی جمهوری اسلامی، چه کار ویژههایی را عهدهدار بوده؟ شورا، برای عقیم گذاردن بینظمی و هرج و مرج طلبی در دوره انتقال قدرت، قانونگذاری، باگزینه پیشنهادی نخست وزیری دولت موقت و تحولات بعدی، بسترشکلگیری قوه مجریه و با تاسیس دادگاه-های انقلاب و دیوان عالی قضایی، سیستم قضایی انقلابی را ساختار بخشید. بنا بر اهمیت موضوع، این پژوهش، کوششی است در جهت بازشناخت فلسفه شکلگیری، تاریخچه، کارویژه وکارکردهای شورای انقلاب.این شورا، در عمر هفده ماهه خود، هم چون اتاق فکر انقلابیون مذهبی، کانون تصمیمسازی و مرجع تصمیمگیری اساسی در مهار بحرانها بود و اقدامات سرنوشتسازی در راستای نظامسازی انجام داد. دادههای پژوهش با روش کتابخانهای و به شیوه توصیفی – تحلیلی و با رعایت سیر تاریخی وقایع، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
Machine summary:
لذا این پرسش اصلی وجود دارد که: شورای انقلاب در دوره انتقال قدرت در فرایند نظامسازی جمهوری اسلامی، چه کار ویژههایی را عهدهدار بوده؟ شورا، برای عقیم گذاردن بینظمی و هرج و مرج طلبی در دوره انتقال قدرت، قانونگذاری، باگزینه پیشنهادی نخست وزیری دولت موقت و تحولات بعدی، بسترشکلگیری قوه مجریه و با تاسیس دادگاه-های انقلاب و دیوان عالی قضایی، سیستم قضایی انقلابی را ساختار بخشید.
(رضوی، 1376: 142) اگر چه کادر شورا تکمیل نشده بود اما سرانجام امام طی نامهای در 22 دی 1357، تشکیل شورای انقلاب را اعلام نمود: «به موجب حق شرعی و براساس رای اعتماد اکثریت قاطع مردم ایران که نسبت به اینجانب ابراز شده است، در جهت تحقق اهداف اسلامی ملت، شورایی به نام «شورای انقلاب اسلامی» مرکب از افراد با صلاحیت و مسلمان و متعهد و مورد وثوق موقتا تعیین شده و شروع به کار خواهند کرد ...
(کیهان، 30/11/1357) در همین راستا، امام، در 18 دی 1357 به جیمی کارتر رئیس جمهور وقت امریکا تاکید کرد اگر بخواهید آرامش در ایران حاصل شود، راهی جز این نیست که نظام شاهنشاهی کنار برود و ملت را به حال خود باقی بگذارند تا من یک شورای انقلاب تاسیس کنم از اشخاص پاک دامن برای انتقال قدرت، تا امکانات مناسب جهت حکومت مبعوث ملت انجام گیرد.
(قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و مجموعه لوایح قانونی مصوب شورای انقلاب اسلامی ایران، 1359: 424) با وجود این، اختلاف بین رئیس جمهور و شورای انقلاب در اسفند ماه 1359شدت بیشتری گرفت و تشکیل کمیسیون سه نفره با حضور آیت الله مهدوی کنی از اعضای شورای انقلاب، آیت الله اشراقی، نماینده امام و آیت الله محمدیزدی نماینده مجلس شورای اسلامی، نیز تاثیر چندانی در بهبود اوضاع نداشت.