Abstract:
«مدیریت جهادی» مفهومی نوظهور است که رهبر معظم انقلاب در نامگذاری سال 1393 از آن استفاده کرده، آن را به همراه «عزم ملی»، راهگشای حل مشکلات فرهنگی و اقتصادی معرفی نمود. با طرح این مفهوم، موضوع اصلی این پژوهش آن است که «مدیریت جهادی» چیست و چه ویژگیهایی دارد؟ برای پاسخ به این سوال، این مقاله کوشیده است با روش «استنباطی» و با مراجعه به قرآن و بررسی آیات مربوط به جهاد، ویژگیهایی برای جهاد استخراج کند. با بررسی این ویژگیها و با تحلیل مفهوم «مدیریت»، تلاش شده است ویژگیهای مربوط به جهاد با موضوع مدیریت تطبیق داده شده، مشخصههای مدیریت جهادی از منظر قرآن استخراج شود. بر اساس یافتههای تحقیق، مشخصههای مدیریت جهادی قابل تقسیم به دو دسته «صفات مدیر جهادی» و «ویژگیهای اقدامات مدیریتی» است. از دستة اول، میتوان به اخلاص مدیر، باور و اعتقاد به وعدهها و دستورات الهی، دلنبستن به شیوههای غیردینی مدیریت، و داشتن روحیة صبر و تحمل در مدیریت اشاره کرد. دستة دوم نیز مشتمل بر سه ویژگی پرداختن به چالشها و مشکلات، شیوههای نو در اقدام و عمل، و رعایت قواعد و اصول دینی است.
Machine summary:
"خداوند در آیة 110 سورة نحل میفرماید: «ثم إن ربک للذین هاجروا من بعد ما فتنوا ثم جاهدوا و صبروا إن ربک من بعدها لغفور رحیم» (نحل: 110)؛ اما پروردگار تو نسبت به کسانی که بعد از فریبخوردن، (به ایمان بازگشتند و) هجرت کردند، سپس جهاد کردند و در راه خدا استقامت ورزیدند پروردگارت بعد از انجام این کارها، بخشنده و مهربان است (و آنها را مشمول رحمت خود میسازد).
اگرچه ممکن است جهاد در خصوص تصمیمات و اقدامات مقطعی هم مصداق داشته باشد و با یک تک اقدام جهاد در راه خدا محقق شود، اما عموما جهاد نیازمند صبر و تحمل است و بر اساس آیاتی که به آنها اشاره شد، جهاد به همراه صبر و تحمل تحقق پیدا میکند.
نیز در سورة انفال در آیة 72 و 74 و 75 دو مفهوم «جهاد» و «هجرت» مقارن گردیده و در آیة 74 چنین آمده است: «و الذین آمنوا و هاجروا و جاهدوا فی سبیل الله و الذین آووا و نصروا أولئک هم المؤمنون حقا لهم مغفرة و رزق کریم»؛ و آنها که ایمان آوردند و هجرت نمودند و در راه خدا جهاد کردند، و آنها که پناه دادند و یاری نمودند، آنان مؤمنان حقیقیاند.
با توجه به موضوع مقاله، که مشخصههای مدیریت جهادی از منظر قرآن است، این بحث مطرح میشود که اساسا جهاد چه ارتباطی با مدیریت دارد؟ و آیا در بحث مدیریت هم میتوان از موضوع جهاد بحث کرد؟ مشکلی که در اینجا مطرح است این است که وصف «جهادی» را نمیتوان برای هر واژهای به کار برد و این وصف صرفا میتواند توصیفکننده مفاهیمی باشد که به نوعی با عناصر مفهوم جهاد مرتبط باشند."