Abstract:
دیدگاه نصر حامد ابوزید در تاریخمندی قرآن و اثبات آن ایجاب میکند این مسئله در حوزه
علوم قرآنی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. پژوهش حاضر با مطالعه آرای این متفکر معاصر،
پیامدها و آسیبهای حاصل از این نظریه را شناسایی و مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.
تاریخمندی قرآن از یک سو به معنی محدود نمودن آن در یک دوره تاریخی است و از سوی
دیگر به معنای شاهدی تاریخی از واقعیت در افق معنایی مفسر است که به تاریخمندی فهم
تعبیر میشود. از این رو پذیرش تاریخمندی قرآن متحمل پیامدهایی از قبیل: محدود کردن قرآن
به عصر نزول، عدم انسجام متن قرآن، نادیده گرفتن پدیده وحی، قرائتهای نامتعارف از فهم
قرآن، کنار زدن برخی معارف قرآنی و... است. حاصل تحلیل پیامدها نادیده گرفتن هدف نزول
قرآن )هدایت بشر( است. همچنین موجب میشود متن قرآن برای خوانش در عصر معاصر در
یک نظام ادبی حاصل از نشانه ها محصور شود
Machine summary:
"از طرف دیگر خوانش روزآمد از قرآن، یعنی خوانشی که تلاش میکند تعارض میان وجود ازلی پیشین متن قرآن در لوح محفوظ با واقعیتهای تاریخی شناخته شده درباره نزول قرآن و نزول تاریخی قرآن و نزول تدریجی در یک دامنه زمانی بیست و چند ساله و پیآمدهای آن در تغییر احکام را که به نسخ معروف شده را برطرف کند، رد میکند؛ زیرا در پی این تلاش آن تصور اسطورهای در جای خود نگه داشته شده و در کنار آن مسائلی مطرح میشود با این پندار که برداشتی تازه و روزآمدی از مسائل مانند نسخ و نزول تدریجی قرآن و حتی مسئله اعجاز و تاویل علمی است.
ابوزید در این باره مثالهای متعددی را ذکر میکند و به این نظام زبانی حجیت میبخشد (همان، 338- 367) بررسی: اینکه تمام متن قرآن حتی تک تک کلمات آن نماد و نشانه باشند علاوه بر اینکه از حوزه وضع و قرارداد خارج شده و وارد حوزه دلالتهای معقول شود بار دیگر مشکل تکثیر قرائتها پیش میآید؛ اشکال بزرگتری نیز دیگری ایجاد میکند و آن اهمیت به فهم خواننده است نه مدار متکلم.
البته همه این پیامدها از یک درجه برخوردار نیستند، بلکه شدت و ضعف دارند، مثلا پیوند محتوای نصوص دینی با فرهنگ زمانی از نگاه اعتدالی قابل پذیرش است؛ اما ابوزید در این زمینه افراط کرده که سبب میشود برخی معارف قرآنی کنار زده شود، کتاب الهی در حد کتاب بشری تنزل پیدا کند و الهی بودن آن را مورد نقد قرار دهد."