Abstract:
در منابع تفسیری و علوم قرآنی، در مواردی، در تعیین سبب نزول، یا مکی و مدنی بودن برخی آیات و سور، از تکرار نزول آنها سخن رفته است. طرفداران این دیدگاه، در مواجهه با روایات متعدّد و متعارض، نظریّه تکرار نزول را مطرح کردهاند. این گروه از محققان، برای تشخیص سبب نزول آیه، صحّت سند و نوع تعبیر راوی را ملاک قرار دادهاند؛ اما محدود کردن ملاک تشخیص سبب نزول یا مکی و مدنی بودن آیات و سور به صحت سند و تعبیر راوی، در کنار پیشفرض اولیّه آنان مبنی بر عدم اجتهاد راویان، مشکل ظهور روایات مختلف و متعارض را به وجود آورده است، از این رو، به دلیل عجز از ترجیح روایات متعارض موجود در این حوزه، آنها را بر تکرار نزول حمل کرده و عملاً از ورود به حوزهی نقد و انکار روایات اجتناب ورزیدهاند؛ حال آنکه دلایل طرفداران این نظریّه، از نظر علمی، اتقان لازم را ندارند، میان روایات مرتبط با حوزهی نزول آیات و سور مورد نظر بر اساس قواعد حدیثشناسی، امکان ترجیح وجود دارد؛ ضمن آنکه اقوال طرفداران این نظریّه در توجیه مصادیق مورد ادعا متعارض بوده و عدم ثبت آیات و سور مورد ادعا در مصحف رسمی شاهدی دیگر بر عدم صحّت نظریّه تکرار نزول است.
Machine summary:
اين گروه از محققان، براي تشــخيص ســبب نزول آيه ، صــحت ســند و نوع تعبير راوي را ملاک قرار دادهاند؛ اما محدود کردن ملاک تشخيص سبب نزول يا مکي و مدني بودن آيات و ســور به صــحت ســند و تعبير راوي، در کنار پيش فرض اوليه آنان مبني بر عدم اجتهاد راويان، مشــکل ظهور روايات مختلف و متعارض را به وجود آورده اســـت ، از اين رو، به دليل عجز از ترجيح روايات متعارض موجود در اين حوزه، آنها را بر تکرار نزول حمل کرده و عملا از ورود به حوزهي نقد و انکار روايات اجتناب ورزيدهاند؛ حال آنکه دلايل طرفداران اين نظريه ، از نظر علمي ، اتقان لازم را ندارند، ميان روايات مرتبط با حوزهي نزول آيات و سور مورد نظر بر اساس قواعد حديث شناسي ، امکان ترجيح وجود دارد؛ ضمن آنکه اقوال طرفداران اين نظريه در توجيه مصاديق مورد ادعا متعارض بوده و عدم ثبت آيات و ســـور مورد ادعا در مصــحف رســمي شــاهدي ديگر بر عدم صــحت نظريه تکرار نزول است .
» (ابن حجر، ١٣٤٨ق ، ج١٣، ص ٢٠٤) سيوطي (م ٩١١ق ) در «الاتقان في علوم القرآن » در فصلي تحت عنوان «ما تکرر نزوله »، بااستناد به قول ابن حصار بدون ذکر منبع خاصي از وي مي گويد: گاهي به سبب موعظه و تذکر، آيه اي به طور مکرر نازل مي شـــد و پس از نقل نظر صـــاحب کتاب «الکفيل بمعاني التنزيل » - به عنوان مخالف اين نظريه – خود به دفاع از نظريه تکرار نزول مي پردازد (سيوطي ، بي تا، ج١، صص ١٣٠و ١٣١).
Researched by ʻAbdullāh Mahmood Shaḥḥatah, Beirut: Dār Iḥyāʼ Al-Turāth; 1423 A.
Researched by Mohammad ʻAbdorrahman Al-Marʻashī, Beirut: Dār Iḥyāʼ Al-Turāth Al- ʻArabī; 1418 A.
Al-Kashf wa Al-Bayān 'an Tafsīr Al-Qurʼan.
Jāmiʻ Al-Bayān fi Tafsīr Al-Qurʼan.