Abstract:
تجلی نابرابری جنسیتی را میتوان در عرصههای مختلف بررسی کرد. زبانشناسی اجتماعی حوزهای میان رشتهای است که به زبان به عنوان پدیدهای فرهنگی و اجتماعی مینگرد. در این راستا، تفاوت گفتار زنان و مردان در جامعه و به کارگیری واژگان ویژه ی این دو جنس و به طور کلی جنسیتزدگی زبان بررسی می شود. ما در این مقاله برآنیم زبان جنسیتزده را در شعر سوزنی سمرقندی به روش تحلیل محتوای کیفی و از نظر زبانشناسی اجتماعی مورد بررسی قرار دهیم. نتیجه ی پژوهش حاکی از آن است که واژگان جنسیتزده در شعر سوزنی سمرقندی، با بسامد به کار رفتهاست. واژگانی که بعد جنسی زنان در آنان آشکار و بیشتر به دشنامی از سوی مردان مبدل شدهاست. شاعر، واژگانی را برای مردان به کار میگیرد که معادل آن در زبان فارسی برای زنان نیست. او مدح و هزل را با نگاهی جنسیتی درهم میآمیزد و زبانی برخاسته از اجتماع و فرهنگ مرد محور خود میآفریند. باید افزود که کنش مردسالار زبان شاعر، نمودی از نگاه جنسیتزده ی او و بالتبع جامعه ی جنسیتی زیست شاعر است.
Machine summary:
در ایـن راسـتا، تفاوت گفتـار زنان و مـردان در جامعه و به کارگیـری واژگان ویژه ی این دو جنـس و بـه طـور کلـی جنسـیت زدگی زبان بررسـی می شـود.
در طـی جسـتجوهای صورت گرفتـه ، مشـخص شـد تاکنـون پژوهشـی در خصـوص زبـان جنسـیت زده در شـعر سـوزنی سـمرقندی انجام نشده اسـت ، اما به شـکل جداگانه پژوهش هایی دربـاره ی جنسـیت گرایی زبـان فارسـی اجـرا شـده که بـه برخی از آنـان اشـاره می کنیم : ـ علی نژاد، بتول (١٣٨٤) در مقاله ای با نام «مبانی شـناختی مقوله ی جنس در زبان فارسـی »، بـا اتخـاذ رویکـردی شـناختی ـ تاریخـی نحوه ی بیـان دیدگاه های ارزشـی را در قالـب جنس در زبـان فارسـی بررسـی می کنـد.
در زبـان فارسـی واژه ی دوشـیزه بـرای دختـران ازدواج نکـرده بـه کار مـی رود و هنـگام جاری کـردن خطبـه ی عقـد بـر دوشـیزه بودن دختـران تأکیـد می شـود، امـا دربـاره ی پسـران ایـن نـگاه جنسـیت زده وجـود نـدارد.
در واقـع ایـن ضعـف جسـمانی زنـان ، در اسـتفاده از صـورت ضعیـف ریشـه های کلمـات و اختصاص جنـس مؤنـث بـه پدیده هـای ضعیف و کـم ارزش در زبان نشـان داده شـده اسـت (علی نـژاد، ١٣٨٤: ٩٧).
٤ـ زبان جنسیت زده در شعر سوزنی سمرقندی واژگان جنسـیت زده در شـعر سـوزنی سمرقندی ، بازنمود نگاه جنسـیتی شاعر نسبت به زنان و مـردان و در پـی آن تحقیـر زنـان اسـت .
برخی صفات در شـعر سـوزنی سـمرقندی به کار گرفته شـده اسـت که تنها برای مردان کاربرد دارد و بـه بعـد جنسـی مردان توجـه دارد؛ به طور مثال ، مخنـث ، غلام بازه ، مواجر، غـلام باره ، قلتبان .