Abstract:
شکلگیری دولت ماد میان پایان سدة هشتم تا پایان سدة هفتم ق. م. یکی از مسائل مناقشه برانگیز مطالعات خاور نزدیک باستان در چند دهة اخیر بوده است. مناقشة اصلی، پیرامون اعتبار منابع کلاسیک، بهویژه «گفتار مادی» هرودوت در بازسازی تاریخ ماد است که امروزه در بازنگری روند شکلگیری دولت در ماد، به دلیل عدم تطابق ظاهری آن با منابع خط میخی معاصر با دورة ماد زیر سوال رفته است. در مقالة حاضر با بازنگری گفتار مادی و بهویژه روایت بنیانگذاری پادشاهی ماد، تلاش شده است تا اعتبار این روایت در بازسازی تاریخ ماد از نو مورد ارزیابی قرار گیرد. به نظر میرسد اگرچه هرودوت از منابع شفاهی برای نگارش گفتار مادی در کتاب «تواریخ» خود بهره جسته است اما برخلاف انتقادات برخی پژوهشگران، این روایت هرودوت بههیچروی بر پایة عناصر حماسی شکل نگرفته است. همچنین ناهمسانی «گفتار مادی» هرودوت با منابع خط میخی در برخی موارد ظاهری و در موارد دیگر صرفا به دلیل تفاوت در رویکرد هرودوت و سالنامههای شاهی میانرودانی نسبت به مادها است.
The formation of Median state, which is dated from the end of the 8th century to the
end of 7th century B.C., has become a controversial subject in the ancient Near Eastern
studies. The main issue in these studies is the reliability of classical sources, especially
Herodotus’ “Mêdikos Logos”, in the reconstruction of Median history which in the
recent assessments of state formation in Media, has been questioned because of its
apparent contradiction with the cuneiform sources contemporary to the Median period.
Present article aims at reassessing the credibility of this narrative in the reconstruction
of Median history by reviewing Mêdikos Logos, particularly the foundation of kingship
in Media. It seems that, even though, Herodotus has used oral sources for compiling
Mêdikos Logos in his Histories, but contrary to some critics, Herodotus’ narrative did
not take shape based on epic elements at all. Furthermore, supposed contradictions
between Mêdikos Logos and cuneiform sources are partially sketchy. In the other cases,
this is due to different approaches between Herodotus and Mesopotamian royal annals
about Medes.
Machine summary:
Heleen Sancisi-Weerdenburg, "The Orality of Herodotos’ Medikos Logos or: The Median Empire Revisited," in Achaemenid History VIII: Continuity and Change, ed.
با در نظر گرفتن این موارد، اکنون زمان آن رســیده اســت تا روایت هرودوت در قالب منابع خط میخی به آزمون گذاشته شود تا ببینیم اعتباری که میتوان برای آن در بازسازی پادشاهی ماد قائل بود، به چه میزان است .
Brown, "The Mêdikos Logos of Herodotus and the Evolution of the Median State," in Kuhrt; Sancisi-Weerdenburg, Achaemenid History III, p.
Brown, "The Mêdikos Logos of Herodotus and the Evolution of the Median State," in Kuhrt; Sancisi-Weerdenburg, Achaemenid History III, p.
Brown, "The Mêdikos Logos of Herodotus and the Evolution of the Median State," in Kuhrt; Sancisi-Weerdenburg, Achaemenid History III, p.
بااین حال یک مســئله همچنان باقی میماند و آن اینکه دوگانگی مذکور میان روایت هرودوت و منابع خط میخی را چگونه میتوان توجیه کرد؟ از یک ســو روایت هرودوت از نیمۀ دوم پادشــاهی ماد، یعنی دوران اوج و سقوط در کلیات با منابع خط میخی بابلی هم سویی نشان میدهد و از سوی دیگر سال شمار منابع آشوری که مربوط به آغاز شکل گیری دولت ماد است در این مورد با سال شمار هرودوت مطابقت ندارد.
البته این به معنای پذیرش وجود یک پادشاهی نیرومند در زمان این دو نیست ، اما چه بسا چنین تصویری از این دو شاه برساختۀ سنتی باشد که راوی مادی گمنام هرودوت بدان تعلق داشت ؛ سنتی که احتمالا در تلاش بود تا در واکنش به تبلیغات ایدئولوژیک بابلیها که نقش مادها را در براندازی آشور ناچیز نشان میدادند، برتری ماد ـ هرچند مربوط به گذشته ای ازدست رفته ـ را به تصویر کشد.