Abstract:
این که هخامنشیان بر مذهب زردشت بودهاند یا نه، پرسشی است که از دیرباز محققان تاریخ هخامنشی با آن روبرو بودهاند. همانقدر که زردشتی بودن هخامنشیان موافق دارد، مخالفان آن هم کم نیستند. هر بار که سخن از دین و اعتقادات هخامنشیان به میان میآید، بحث زردشتی بودن یا نبودن هخامنشیان هم هست. یکی از علتهایی که سبب شده است این موضوع تبدیل به بحث اصلی میان محققان تاریخ هخامنشی شود، وجود نام اهورهمزدا در کتیبههای هخامنشی بهعنوان خدای بزرگ و اظهار عبودیت شاهنشاهان هخامنشی نسبت به اوست. با این حال، بهدلیل تسامح و تساهل هخامنشیان نسبت به پیروان دینهای دیگر، این بحث به نتیجهای قطعی نرسیده است. در این مقاله، ضمن بررسی آراء چند تن از متخصصان تاریخ هخامنشی، کوشش میشود اعتقادات هخامنشیان از خلال کتیبهها و الواح بهجا مانده از آنان، از جمله کتیبه داریوش در بیستون، بررسی شود.
Whether the Achaemenids were Zoroastrians or not has long been one of the questions
Iranologists face, studying Achaemenid history. Some Iranologists believe that the
Achaemenids were Zoroastrians but others disagree. Discussing Achaemenids’ religion
and beliefs, this question is always brought up. One of the reasons that turned this
issue into a prominent debate among researchers is Ahura Mazda’s name, mentioned in
their inscriptions as a deity and the fact that Achaemenid kings considered themselves
worshipers of Ahura Mazda. Nevertheless, their religion remains a question because of
their tolerance in relation to other religions. This article intends to study Achaemenids’
beliefs based on a number of experts’ opinions and remaining Achaemenid inscriptions
and tablets, such as Darius’ Behistun inscription.
Machine summary:
بیشــترین بحثی که تاکنون دربارة دین هخامنشیان شده این است که آیا هخامنشیان زردشتی بوده اند یا خیر؟ پاســخ به این پرســش نیازمند بررســی زمان خود زردشت اســت که در این باره نیز اختلاف نظر وجود دارد.
همین مسئله و نیز آمدن نام اهوره مزدا در کتیبه های هخامنشــی ، باعث شده است که بیشترین بحث دربارة دین هخامنشیان ، حول محور زردشتی بودن یا نبودن آنان ، صورت گیرد.
١٩ اما، با آن که هخامنشیان از زردشت نامی نبرده اند و هرودت نیز در این باره خاموش مانده است ، دوشــن گیمن معتقد اســت که زردشــت برای یونانیان دست کم از زمان ارســطو شناخته شده بوده است .
Shahrokh Razmjou, "Religion and Burial Customs," Forgotten Empire, The World of Ancient Persia, Edited by John Curtis and Nigel Tallis (London: The British Museum Press, 2005), p.
از طرفی ، نقوش مختلفی مانند شــیرها، گاوهای نر، شــیردال ها، گاو نر با ســر انسان ، شیرهای بالدار و مخلوقات چندگانه در نقوش هخامنشی دیده می شود که احتمالا در زمان خود هخامنشیان ، برای کسانی که به تخت جمشید می آمدند، شناخته شده بودند و باید از نوعی تقدس برخوردار بوده باشــند اما، امروز به دلیل فقدان منابع نوشتاری نمی توانیم اســطوره های مربوط به این موجودات را بازشناسیم .
حاصل ســخن این که ، هخامنشیان زردشــتی نبودند اما به گونه ای مزداپرستی معتقد بودند و اهوره مزدا خدای بزرگ آنان بوده اســت .