Abstract:
مسئله مهدویت و ظهور منجی بهعنوان اصلی مسلم در اسلام، از ابعادی متفاوت مورد توجه و بررسی بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته است. این مقاله درصدد بررسی مباحث مهدویت با رویکردی بر آثار علامه شهید مرتضی مطهری است؛ ایشان به مسئله مهدویت از بعد تاریخی نگریسته و در بخشی از آثار خود، به مدعیان مهدویت از جمله به قیام مختار و محمد بن حنفیه، نفس زکیه و مهدی عباسی اشاره کردهاند. در راستای ادعای مهدویت، برخی از این جریانها چون «حسنیان و عباسیان» برای جلب تودههای مردمی و مشروعیتبخشی قیام خود، اقدام به جعل و تحریف احادیث در حوزه مهدویت کردند.
اقدامات عباسیان در این زمینه بهدلیل تدوین کتب حدیثی همزمان با خلافت عباسیان، از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ عملکرد آنان در سه بخش قابل بررسی است: الف. مهدیسازی بهشکل حمایت از مهدویت محمد بن عبدالله محض(نفس زکیه) و ادعای مهدویت برخی خلفای عباسی چون مهدی عباسی؛ ب. جعل و تحریف احادیث مهدوی در زمینه نسب و ویژگیهای امام زمان علیهمالسّلام؛ ج. مصادره به مطلوب احادیث مهدوی همچون روایات رایات سود(خروج پرچمهای سیاه).
Machine summary:
این مقاله درصدد بررسی مباحث مهدویت با رویکردی بر آثار علامه شهید مرتضی مطهری است؛ ایشان به مسئلۀ مهدویت از بُعد تاریخی نگریسته و در بخشی از آثار خود، به مدعیان مهدویت از جمله به قیام مختار و محمد بن حنفیه، نفس زکیه و مهدی عباسی اشاره کردهاند.
com مقدمه وعدههای قرآن کریم و نویدهای پیامبر اکرم صلیالله علیهوآله در سالهای آغازین ظهور اسلام و روایات بیشمار اهل بیت علیهمالسلام دربارۀ امام مهدی بهعنوان منجی عدالتگستر جهان، همواره مورد توجه عموم مردم در جامعۀ اسلامی بوده است و این نویدها مسلمانان را بر آن داشته تا در طول تاریخ، پیوسته منتظر موعود و منجی خویش باشند.
(نک: مطهری، بیتا، ج18، ص177) نتیجه اینکه آیا اصل قیام وی در آن شرایط، مورد تأیید امام سجاد علیهالسلام بوده است یا نه؛ مطلبی است که نمیتوان از روایات به دست آورد، اما چون نتیجۀ کار مختار موجب خشنودی اهل بیت علیهمالسلام و شیعیان و باعث مجازات قاتلان امام حسین علیهالسلام شده است، بسیاری از علما تلاش کردهاند آن را توجیه کنند یا آن موارد را در مقابل نتیجۀ کار او قابل چشمپوشی و کماهمیت جلوه دهند و یا نهایتاً دربارۀ او توقف نمایند.
حمایت از مهدویت محمد بن عبدالله محض(نفس زکیه) اسناد و شواهد فراوانی نشان میدهد که عباسیان چه در دوران قیام و مبارزه با امویان و چه پس از به حکومت رسیدن، بهصورت گسترده از مهدویت بهعنوان ابزار سیاسی استفاده کرده(جعفریان، بیتا، ص53)، در این راه از جعل و تحریف حدیث نیز فروگذاری نکردهاند.