Abstract:
ابن غضائری رجالشناس بزرگ قرن پنجم که معاصر با رجالشناسان بزرگی همچون نجاشی و شیخ طوسی بوده و علاوه بر همدرسی با ایشان در مجلس درس پدر، سمت استادی بر نجاشی را نیز داشته است، بهواسطه تالیف کتاب الضعفا و جرح برخی از رجال مشهور به وثاقت، غالبا نامش قرین با جرح شتابزده و بهدور از انصاف شده است. منتقدان وی دیدگاه خاص وی در موضوع غلو را در اتهام راویان به غلو و جعل حدیث دخیل دانستهاند. این مقاله سعی دارد با واکاوی اندیشه ابن غضائری در موضوع غلو و تتبع در گزارشهای مربوط به کتاب الثقات و الممدوحین وی، همچنین از رهگذر رجالی که از سوی ابن غضائری توثیق شدهاند، افزون بر کشف ملاکهای وی در توثیق، به تصحیح چنین نگاهی به او بپردازد.
Machine summary:
جستاری در رویکردهای ابن غضائری به توثیق رجال همراه با واکاوی مفهوم غلو در اندیشۀ رجالی او مهدی ایزدی 1 چکیده: ابن غضائری رجالشناس بزرگ قرن پنجم که معاصر با رجالشناسان بزرگی همچون نجاشی و شیخ طوسی بوده و علاوه بر همدرسی با ایشان در مجلس درس پدر، سمت استادی بر نجاشی را نیز داشته است، بهواسطۀ تألیف کتاب الضعفا و جرح برخی از رجال مشهور به وثاقت، غالباً نامش قرین با جرح شتابزده و بهدور از انصاف شده است.
(سبحانی، 1421ق، ص90) البته باید دید غلو خواندن مناقبی چون نصب الهی امامان علیهمالسلام ، علم الهی و غیراکتسابی ایشان، عصمت، وجوب طاعت، کرامات و معجزات و نظایر آن، با اعتقاد ابن غضائری نسبت به منزلتهای معنوی ائمه علیهمالسلام تطابق دارد؟ با توجه به آنکه ظاهراً مهمترین استاد احمد بن حسین غضائری، پدرش حسین بن عبیدالله غضائری بوده و هیچ تخالفی میان دیدگاههای وی با مشایخش از سوی دوستان و شاگردان نزدیکش، یعنی نجاشی و شیخ طوسی، گزارش نشده است، ظاهراً باید دیدگاههای وی را نزدیک به دیدگاه پدرش دانست.
(طوسی، 1348ش، ص585 و 586؛ نوبختی، 1381ش، ص82، 74، 44، صفری، 1375ش، ص124، 120؛ همو، 1378ش، ص104 و 107) ابن غضائری در قبال این گروه، موضع قاطعی دارد چون انحرافی در مذهب با دروغ و ضعف در روایت و حدیث ملازم است(ابن غضائری، 1380ش، ص96ـ94) توجه به این موضوع از این جهت مهم است که برخی با برداشت نادرست از «اتهام به غلو و ارتفاع» پنداشتهاند ابن غضائری، افرادی را متهم به غلو کرده و جرح نموده که به وجود معجزات و منزلتهایی رفیع برای امامان علیهمالسلام معتقد بودهاند(شوشتری، 1390ق، ص95 و96؛1410ق، 1310ق، ج10، ص67ـ66) لیکن این تصوری نادرست است؛ چون همواره امامیه از جمله ابن غضائری که از شاگردان مکتب بغداد و از پیشوایان امامیه در عصر خود محسوب میگردد، امامان اهل بیت علیهمالسلام را دارای کرامات و فضایلی منحصربهفرد و دارندگان علم و عصمت میدانستهاند.