Abstract:
شناخت ادوار تاریخی مطالعات و پژوهشهای انجامشده در حدیث امامیه از سوی خاورشناسان، مقدمهای است بر کشف نظریات، اندیشهها، رویکردها و نقاط عطف موجود در هر دوره. در برآیند توجهات، پژوهشها و نظریات ارائهشده در این باب، بهلحاظ گذار تاریخی و سیر تطوری آثار خاورشناسی، چهار دوره زمانی متصور است که بهطبع در هریک از ادوار میتوان همپوشانیها و تلاقیگاههایی یافت. همچنین، در هریک از اداور تاریخی، نقاطی بر پدیداری رویکردی نو در آن دوره وجود دارد. این نقاط مهم تاریخی، سرآغاز هر دوره به شمار میآیند و گاه با برآمدن یک پژوهش، گاه با ظهور یک خاورشناس و گاه با رخ دادن یک رویداد نقطهیابی میشوند. نوشتار حاضر بر آن است تا نقطههای عطف موجود در هر دوره را شناسایی کرده، بر آن اساس ابتدا و انتهای ادوار را برکاویم. شناساندن جریان غالب در هر دوره و ارائه تصویری روشن از تلاش مطالعاتی غربیان در باب حدیث امامیه از آغاز تاکنون، غایتی است که این پژوهش در پی آن است.
Machine summary:
البته تمامی تلاشهای صورتگرفته در این دوران، حتی بهاندازۀ حداقل مطالعات هم در حدیث شیعه به شمار نمیآیند، اما از آنجا که اولین توجهات غرب به شیعهاند، میتوانند بهعنوان سرآغازی بر رویکردهای پسین بر مطالعات روایی شیعه مورد توجه قرار گیرند؛ ضمن آنکه شناخت تطوری مطالعات غربیان در حدیث شیعه، مستلزم شناخت نخستین رگههای بهوجودآمده در این سیر طولانی است.
نتیجه آن شد که اگرچه تا پیش از این خاورشناسان شیعه را در حاشیۀ مطالعات اسلامی خود میدیدند، در اواخر قرن بیستم و پیش از دوران پیروزی انقلاب اسلامی ایران، خاورشناس شیعهشناسِ امامیپژوه، اِتان کُلبرگ، به صورت گستردهای به مطالعه و تحقیق در مورد شیعۀ دوازدهامامی پرداخت.
(برای تفصیل نک: همان، ص16ـ24) اینکه جریان تشکیک در متون روایی از سوی گلتسیهر بر متون شیعی هم وجود داشته است یا خیر، به نظر میرسد بهصورت خاص شیعه مطرح نبوده، بلکه وی به جریانشناسی حدیث اسلامی و مطالعات اسلامشناسی نظر داشته است و میتوان گفت این رویکرد، در همان مقدار اندکی که او از متون شیعی استفاده کرده و در دسترسش بوده، در کنار متون سنّی وجود داشته است.
, 2000)، که به حیات، روایات و دوران امام باقر علیهالسلام توجه دارد و نیومن با نگارش کتاب دورۀ شکلگیری تشیع دوازدهامامی: گفتمان حدیث میان قم و بغداد(Newman, 2000)، که اولین اثر جامع در باب روایات جوامع نخستین شیعۀ دوازدهامامی است، رویکردی نو را در مطالعات حدیثی شیعه بنیان نهادند.
ــــــــــــــــــ , "Introduction" to Shi'i Hadith Section of Daftary, Farhad and Miskinzoda, Gurdof(editors), The Study of Shi'i Islam: History, Theology and Law,(Shi'i heritage series), I.