Abstract:
حکومت دوره غزنویان مهمترین پدیدهای است که بیهقی ازیک سو به عنوان دبیر درباری و از سوی دیگر در جایگاه منتقد و نویسندة توانا باآن روبهرو بود. نگارندگان باور دارند که تاریخ بیهقی متنی است که با ایجاد رمزهایی درلابهلای سخن، خواننده را به نوعی خودآگاهی عمیقتر رهنمون میشود و خواهان دریافت کلانتر او از متن است. بهرهگیری از ساختارهای خاص زبانی در گفتمان روایت که معنا را به ظرافت در زوایای عناصر محتوا و صورت پنهان میکند، راهی است که بیهقی بنا به هنر نویسندگی و خلاقیت ادبی خود برای نمود نگفتنیهای حقایق تاریخ معاصر خویش در پیش گرفتهاست. پسزمینهسازی و نامدهی، پیوستهنمایی وگسستهنمایی، ارزشگذاری، بازنمایی در قالب کنش «نشانهای نقلقولی»، فعالسازی و غیرفعالسازی، بازنمایی «واکنش کارگزاران» در کلّ پیکرة متنی با یک ساختار نمایشی و... از جمله مولفههای گفتمانمداری است که در روایت بیهقی از داستان حسنک، دلالت بر نوعی گفتمان پوشیدهگویی در بیان حقیقت تاریخ غزنویان دارد.
Machine summary:
) زبان شناسـی انتقـادی ایـن توانـایی را دارد کـه امکانـاتی را در اختیار خواننده قرار دهد تا خواننده بتواند جهان بینی نهفته در متن را رمزگشایی کند و آنچه را طبیعی جلوه داده شده است ، طبیعیزدایی نماید: «دید نقادانه باعث می شود که بتوان دریافت کـه چگونـه بـا اسـتفاده از عناصـر زبانی و ساختارهای گفتمان مدار مختلف می توان حقایق را بـه اشـکال مختلـف بـه تصویر کشید، بر فکر و اندیشۀ افراد و شیوۀ برداشت آنان از مسائل اجتماعی تـأثیر گذاشت و در واقع نگرش آنان را کنترل کرد» (پهلوان نژاد و دیگران ، ١٣٨٨: ٧٨).
از جمله پژوهش هایی که در غیر از حوزۀ متون رسـانه ای بـا تأکید بر مؤلفه های گفتمان مدار صورت گرفته است ، مـیتـوان بـه کـار رشـیدی و سـعیدی (١٣٩٣) در تحلیل کتاب فارسی امروز برای دانشجویان غیر فارسیزبان ، حق پرست (١٣٩١) در شیوه های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در داسـتان بهمـن از شـاهنامه و بهمـن نامـه ، جنیدی جعفری و خاقانی (١٣٩٤) در بازنمایی کنش های اجتمـاعی در مجموعـه داسـتان زن زیادی، پهلوان نژاد و فلاحی (١٣٨٨) در شیوه های بازنمایی کارگزاران اجتماعی در نشریات دورۀ مشروطه ، یاسمی (١٣٨٧) در بازنمایی کارگزاران اجتماعی در متون ادبی کتب ادبیات فارسی دورۀ متوسطه (پایان نامۀ ارشد) اشاره کرد که ایـن مؤلفـه هـا را بررسـی و در تحلیـل گفتمان این متون به کار گرفته اند.