Abstract:
"دانش سیاسی اسلامی" عنوان عامی برای انواع معرفت سیاسی است که در تمدن اسلامی تولید شده و در آثار مختلف انعکاس یافته است. امروزه فهم و بازتولید این میراث ارزشمند از طریق تحلیل اجزای آن برای اندیشمندان جامعهی اسلامی ضروری است. این مقاله با روش تبیینی و با تکیهبر منابع معتبر، اجزای دانش سیاسی اسلامی را تحلیل میکند و میکوشد تا هدف، موضوع و روش دانش سیاسی اسلامی را بهمثابه اجزای این دانش واکاوی نموده و بهتعریفی جامع از ماهیت دانش سیاسی اسلامی دست یابد. بررسی موارد مزبور مبین آن است که سعادت انسان، هدف نهایی دانش سیاسی اسلامی بوده است و موضوع آن را امر سیاسی متعالی تشکیل میدهد. همچنین، دانش سیاسی اسلامی در تحلیل مسائل خود از روشهای مختلف شهودی، عقلی، نقلی و تجربی بهره میبرده است.
Machine summary:
بنابراین، اين سوال مطرح ميشود که هدف دانش سياسي اسلامی چيست؟ برای پاسخ به این پرسش میتوان اهداف دانش سیاسی اسلامی را در دو قسم کلی "هدف خاص" و "هدف عام" بررسی کرد.
هدف خاص دانش سياسي اسلامي از آنجايي که دانش سیاسی اسلامی در قالب گرایشهایی همچون: عرفان سیاسی، فلسفهی سیاسی، فقه سیاسی، کلام سیاسی و نظریهی سیاسی ظهور مییابد، هر يک از گرايشهاي مزبور برخوردار از هدفي خاص میباشند که در پرتو هدف عام و نهايي، مطلوبيت پيدا ميکنند.
بنابراین، هرچند "حقایق امور سیاسی" موضوع مشترک عرفان سیاسی و فلسفهی سیاسی است، اما تفاوت این دو در اتخاذ روش شهودی و برهانی است.
تفحص در منابع سياسي تمدن اسلامي مبين آن است که روشهاي پنجگانهی: شهودي، برهاني، اجتهادي، اقناعي و تجربي مهمترين روشهايي هستند که در تحلیل مسائل سياسي بهکار رفتهاند و انباشت تدريجي تحلیلمباحث سیاسی بر مبنای هر يک از روشهای مذکور، موجب ظهور گرايشهاي عرفان سياسي، فلسفهی سياسي، فقه سياسي، کلام سياسي و نظریهی سیاسی شدهاست.
در نتیجه، دانش سیاسی اسلامی به اقتضای هدف و تناسب موضوع و مخاطب، برای تحلیل مسائل سیاسی خویش از تکثر روشی برخوردار بوده و موجب پیدایش گرایشهایی همچون عرفان سیاسی، فلسفهی سیاسی، فقه سیاسی، کلام سیاسی و نظریهی سیاسی شده است.
تحلیل مسائل سیاسی به یکی از روشهای مختلف شهودی، برهانی، اجتهادی، اقناعی و تجربی و انباشت تدریجی آنها به ظهور گرایشهای مختلفی همچون عرفان سیاسی، فلسفهی سیاسی، فقه سیاسی، کلام سیاسی و نظریهی سیاسی در تمدن اسلامی منجر شده است.