Abstract:
حرم مطهر احمدبن موسی<sup>(ع) </sup>در شیراز از زمان ساخت این بقعه در نیمه قرن هشتم هجری، به عنوان مرکز ثقل حیات شهری و مهم ترین پایگاه مذهبی، معنوی و فرهنگی شیراز نقش داشته و از آن پس تاکنون جنبهها و ابعاد تازهای یافته است. دردوران قاجار به ویژه عصر ناصری و مظفری مجموعهی حرم مطهر شاهچراغ در عرصههای سیاسی و اجتماعی شیراز نقش بارز و فعالی یافت. به طوری که در جریان شکل گیری جنبشهای شهری و رویدادهای مهم سیاسی به عنوان پایگاه و کانون تجمع و مبارزات مردمی به حساب آمد. در جنبش تنباکو و جنبش مشروطه خواهی مردم شیراز و فارس، حرم مطهر شاهچراغ، میعادگاه اجتماعات عظیم مردمی و سنگر مبارزه با استبداد داخلی بود. در مراحل اصلی جنبش مشروطیت فارس حرم مطهر کانون تشکیل بزرگ ترین همایشهای مردمی و انقلابی در برابر نیروهای مستبد بود. این حرم مقدس بارها به عنوان پایگاه انقلابیون و سدی محکم در برابر یورش عوامل استبداد محلی و ایالتی نقش ایفا کرد. به این ترتیب حرم مطهر احمد ابن موسی به عنوان سنگر مبارزه و پایگاه اصلی نیروهای انقلابی در برابر مستبدین در کالبد زندگی شهری نقش آفرین شد.
Machine summary:
نقش و کارکرد حرم مطهر احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ(ع) در تحولات سیاسی و اجتماعی شیراز در جنبشهای تنباکو و مشروطیت مسعود شفیعی سروستانی<FootNote No="88" Text="پژوهشگر مطالعات فارس ودانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شهید چمران اهواز"/ چکیده حرم مطهر احمدبن موسی(ع) در شیراز از زمان ساخت این بقعه در نیمه قرن هشتم هجری، به عنوان مرکز ثقل حیات شهری و مهم ترین پایگاه مذهبی، معنوی و فرهنگی شیراز نقش داشته و از آن پس تاکنون جنبهها و ابعاد تازهای یافته است.
آیت اله محلاتی، سیدعبدالحسین لاری، شاهچراغ، شیراز، قوام الملک سوم، مشروطیت بیان مسأله حرم مطهر احمدبن موسی(ع) از دیرباز به عنوان مرکز ثقل و کانون معنوی، فرهنگی و آموزشی دارالعلم شیراز همواره حائز نقش و کارکردهای ویژهای در ساختار فرهنگی، اجتماعی و سیاسی این شهر بوده است.
نخستین هدف در این پژوهش پرکردن خلأ پژوهشهای تاریخی و علمی در زمینهی نقش حرم مطهر احمد بن موسی(ع) در تحولات سیاسی و اجتماعی شیراز به ویژه دو جنبش تنباکو و مشروطیت میباشد که تاکنون به طور دقیق و همه جانبه به آن پرداخته نشده است.
در شرایطی که به دنبال بسیج مردمی، امکان ورود کارکنان کمپانی و شروع فعالیت آنان نبود، محمدرضا خان قوام الملک طی تلگرافی به امین السلطان (صدراعظم) پیشنهاد کرد که برای بازگشت آرامش به شیراز و کنترل اوضاع، آیت اله فال اسیری را به عتبات تبعید کنند.
(احمدپژوه، 1337: 497) آیت اله محلاتی که در این شرایط رهبری قیام مردم شیراز علیه ستمگری شعاع السلطنه را بر عهده داشت با ارسال پیامی به ولیعهد (محمدعلی شاه) که در تبریز بود مواضع متحصنین شاهچراغ را به روشنی اعلام کرد.