Abstract:
تبریز از دوره ایلخانان به یکی از کانون های مهم تجارت ایران تبدیل شد. هر چند با سقوط ایلخانان وقفه ای در تجارت خارجی این شهر ایجاد گردید، اما بار دیگر تبریز از دوره آق قویونلوها به عنوان کانون مهم تجارت بین شرق و غرب ظاهر شد. تجار از مناطق مختلف شرق و غرب کالاهای تجاری مانند ادویه هند، اقمشه یزدی، سمرقندی، فرنگی، انواع پوست سمور، سنجاب، قاقم، اجناس چینی نظیر پارچه های کماخ زر دوزی شده، اطلس، مشک، موم، نیل و ابریشم گیلان، مازندران را به این شهر می آوردند. تجار تبریز کالاهای تولید شده ایران را به عثمانی، دشت قپچاق و سایر سرزمین ها صادر می کردند این شهر به بازار بزرگ مبادله کالاهای هندی، چینی، اروپایی، تبدیل شده بود. سیاست های حمایتی سلاطین آق قوینلو زمینه رونق بیشتر تجارت خارجی تبریز را فراهم کرده بود. در نتیجه رونق تجارت، آق قویونلوها از طریق اخذ عوارض گمرکی از کالاهای وارداتی و صادراتی به تبریز درآمد قابل توجهی بدست آورده، تجار، پیشه وران تبریز نیز در مبالات تجاری با کسب درآمد به رفاه اقتصادی دست یافته بودند.
بررسی جایگاه تبریز در تجارت خارجی و عواید حاصل از آن موضوع بحث این مقاله است که با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد تاریخی به شیوه تحلیلی و توصیفی به تبیین موضوع پرداخته شده است. حاکمان آق قویونلوها به عواید فراوان حاصل از تجارت پی برده بودند زمینه های رونق تجارت خارجی را فراهم نموده و در نتیجه تبریز در تجارت بین الملل از جایگاه ویژه ای برخوردار گردید.
Tabriz was considered as one of the most important centers of Iranian trade in Ilkhanides. Although due to the collapse of the Ilkhanides, there was an interruption in the foreign trade of the city, Tabriz trade was revived in Qara Qoyunlu and then Aq Qoyunlu eras. From the Ozon Hasan Aq Qoyunlu period, Tabriz became a major market for the exchange of Indian, Chinese, Qepchagh, Iranian, European, Ottoman and Sham goods. There were varieties of Indian spices, Yazdi, Samarqandi, European, Aleppo, all types of sable skins, squirrel, fox, porcelain and Chinese goods such as cloth, gold embroidered blouse, atlas, musk, wax, nail and silk of Ghilan, Mazandaran, Sharvan in Tabriz. Merchants of different lands were gathered in the city and exchanged their goods. The Tabriz merchants exchanged Iran's manufactured goods in Ottoman and Sham with the goods of other lands. In this article, the foreign trade of Tabriz is examined in the Aq Qoyunlu period. Aq Qoyunlu roler understanded with the trade revenue so they prepared the prospering of foreign trade of Tabriz .It can show the position of the Tabriz business and its importance in international trade in this era.
Machine summary:
تجار از مناطق مختلف شرق و غرب کالاهای تجاری مانند ادویه هند، اقمشه یزدی ، سـمرقندی ، فرنگی ، انواع پوسـت سـمور، سـنجاب ، قاقم ، اجناس چینی نظیر پارچه های کماخ زر دوزی شده ، اطلس ، مشک ، موم ، نیل و ابریشم گیلان ، مازندران را به این شهر می آوردند.
هر چند با سقوط ایلخانان (٧٣٦ه /١٣٣٥م ) وقفه کوتاه در رونق اقتصاد بازرگانی این شهر ایجاد شد اما با شکل گیری حکومت تیموریان (٧٧١ه / ١٣٧٠م )و ســیاســت های حمایتی تیمور برای ایجاد امنیت در مســیر راههای تجاری بار دیگر تبریز اهمیت تجاری گذشــته خود را باز یافت این روند در دوره حکومت ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو رشد بیشتری پیدا کرد.
از متن قانون نامه های اوزون حســـن بر می آید که اقمشـــه یزدی و فرنگی ، قماش حلب ، روم ، شام و مصر، ابریشم ، زعفران ، فولاد، نفت ، کتان ، عسل ، رنگ قرمز، صابون ، قطران ، صمغ سیاه و سفید، کشمش ، نمک ، برنج ، پنبه ، زغال از جمله کالاهای تجاری بودند که از قلمرو آق قویونلوها عبور می کرد و از این کالا های مالیات تمغا گرفته می شـــد(١٨٤ ,١٩٤٣ ,Barkan,١٠٥-٩٧ ,١٩٤١ ,Barkan) همچنین از حلب و نواحی دیگر صابون ، حنا، فندق ، بادام ، زیتون ، عسل ، انگور، انجیر و زردآلو وارد تبریز می شد.