شناسایی محوطه‌ای از دوره پارینه‌سنگی میانی در جوار تـپه قلاکمندبگ، هرسین Journal Article

Abstract:

«قلاکمندبگ»، از جمله محوطه‌های مهم نوسنگی بدون سفال غرب ایران در منطقه «هرسین» به‌حساب می‌آید که نزدیک به یک برون‌زد سنگ چرت (معدن) و در حاشیه رودخانه گاماسی‌آو شکل گرفته است. شناسایی محوطه‌ای از دوره پارینه‌سنگی میانی در بررسی‌های اخیر در جوار تپه قلاکمندبگ، نشان می‌دهد که مهم‌ترین عوامل‌ شکل‌گیری محوطه‌های باستانی و حضور انسان‌هایی از دوران پارینه‌سنگی به بعد در این بخش، در وهله اول؛ دسترسی به برون‌زدهای سنگ چرت به‌منظور ساخت دست‌افزار و در وهله دوم؛ منابع آبی دائمی (رودخانه گاماسی‌آو) این منطقه بوده است. پراکنش مصنوعات سنگی در مقیاسی قابل‌توجه در سطح محوطه و نیز تعداد زیاد نمونه‌های جمع‌آوری‌ شده، نشان می‌دهد که می‌توان محوطه قلاکمندبگ را به‌‌عنوان یک محوطه اردوگاهی، در فضای باز از «پارینه‌سنگی میانی» به‌حساب آورد که با هدف تولید ابزار در کنار برون‌زد سنگ چرت در حاشیه رودخانه گاماسی‌آو شکل گرفته است.

Machine summary:

شناسایی محوطه‌ای از دورۀ پارینه‌سنگی میانی در بررسی‌های اخیر در جوار تپۀ قلاکمندبگ، نشان می‌دهد که مهم‌ترین عوامل‌ شکل‌گیری محوطه‌های باستانی و حضور انسان‌هایی از دوران پارینه‌سنگی به بعد در این بخش، در وهلۀ اول؛ دسترسی به برون‌زدهای سنگ چرت به‌منظور ساخت دست‌افزار و در وهلۀ دوم؛ منابع آبی دائمی (رودخانۀ گاماسی‌آو) این منطقه بوده است. پراکنش مصنوعات سنگی در مقیاسی قابل‌توجه در سطح محوطه و نیز تعداد زیاد نمونه‌های جمع‌آوری‌ شده، نشان می‌دهد که می‌توان محوطۀ قلاکمندبگ را به‌‌عنوان یک محوطۀ اردوگاهی، در فضای باز از «پارینه‌سنگی میانی» به‌حساب آورد که با هدف تولید ابزار در کنار برون‌زد سنگ چرت در حاشیۀ رودخانۀ گاماسی‌آو شکل گرفته است. در یکی-دو دهۀ اخیر، روند مطالعات دربارۀ پارینه‌سنگی منطقه هدف‌مند و گسترده‌تر شده است و در نتیجۀ آن، محوطه‌های زیادی شناسایی شده و تعدادی از آن‌ها نیز کاوش شده‌اند (بیگلری و طاهری، 1380؛ بیگلری، 1379 و 1391؛ شیدرنگ، 1384؛ Biglari, 2004 & 2007; Jaubert et al. بازدید و بررسی‌های اخیر از محوطۀ نوسنگی قلاکمندبگ در حاشیۀ شمالی این تپه منجر به شناسایی ابزارهایی با تکنییک لوالوا از دورۀ پارینه‌سنگی میانی گردید که علاوه‌‌بر شناسایی ابزارهای یادشده، در مناطق اطراف محوطه نیز برون‌زدهای سنگ‌ چرت جگری در چندین نقطه دیده شد، و به‌نظر می‌رسد مواد خام مورد استفاده در ساخت ابزارهای سنگی جمع‌آوری شده، از این معدن تأمین می‌‌شده است. موقعیت قرارگیری محوطه مابین تراس قدیمی رودخانۀ گاماسی‌آو و برون‌زد سنگ چرت روستای «پاسار» نشان می‌دهد که محوطۀ قلاکمندبگ، احتمالا یک محوطۀ اردوگاهی باز برای تولید ابزارهای سنگی در دورۀ پارینه‌سنگی میانی بوده است (تصاویر 2 تا 5).