Abstract:
جماعت دعوت و اصلاح، یکی از جریانهای مذهبی فعال در کردستان بهشمار میرود. این جماعت، جزو معدود جریانهای مذهبی فعال در کردستان است که در کنار فعالیتهای دینی، فرهنگی و تربیتی، قائل به کنشورزی سیاسی درچارچوب نظام سیاسی حاکم بر ایران است. در پژوهش حاضر، به قصد راه بردن به تجربه و درک اعضای جماعت دعوت و اصلاح از کنشورزی سیاسی، به روش نظریه زمینهای با 30 نفر از اعضای فعال و با سابقه حداقل7 سال عضویت در این جریان مذهبی مصاحبة نیمهساخت یافته بهعمل آمد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که اعضای جماعت، در مواجهه با زمینههایی چون هویتخواهی قومی احزاب ناسیونالیست کرد، ضعف جایگاه دین در کردستان، تضاد فرهنگی در کردستان، قدرت نازل اهل سنت در ایران به کنشورزی سیاسی روی میآورند. در این میان، مدرنیته و چارچوبهای قانونی نظام جمهوری اسلامی بهمثابه زمینه تسهیلگر، و موفقیت اسلامگرایان درکشورهای اسلامی،و فعالیت جریانهای اسلامی در کردستان به عنوان شرایط مداخلهگر عمل نمودهاند. اعضای جماعت دعوت و اصلاح در مواجهه با زمینههای مذکور به راهبردهایی چون همگرایی و کنش در چارچوب قانون اساسی، تمایزبخشی از دیگر گروهها و جریانهای اسلامی، و مواجهه با ایدئولوژیهای سیاسی غربی(از تقابل تا تعامل) متوسل شدهاند. یافتههای میدانی موید آن است که کنشورزی سیاسی در میان اعضای جماعت دعوت و اصلاح نمودهای متنوعی بهخود گرفته است که در ذیل سه سنخ «سنتگرایی جدید»، «تجددگرایی میانهرو» و «تجددگرایی» قابل دسته بندی است.
Machine summary:
جماعت دعوت و اصلاح يکي از جريان هاي مذهبي فعال در کردستان است که در فضاي موزاييکي سياسي - ديني کردستان درسال هاي ٥٤-١٣٥٥شکل گرفت ، هرچند اين جماعت بر مبناي اساس نامه و مرام نامه ، اهداف تربيتي و فرهنگي را در مناطق سني نشين ايران دنبال مي کند اما از سياست و فعاليت هاي سياسي غافل نبوده و همان راهي را دنبال مي کند که اخوان المسلمين مصر در سال هاي اوليه اش طي کرد.
اعظم آزاده و بقالي (١٣٩١) در پژوهش کيفي «تحليل جامعه شناختي سلفي گري به مثابه يکي از منابع هويت ساز در کردستان ايران » که با بهره گيري از روش مطالعه موردي و استفاده از تکنيک مشاهده همراه با مصاحبه و کدگذاري نظري و مضموني به انجام رسيده است ، نشان داده اند که در ميان کردهاي سلفي ايران ، تفکر سلفي حول محور مفاهيمي همچون توحيد، تکفير، جهاد، طاغوت ، آرمان گرايي ، شموليت دين و...
نکته قابل توجه اين که در مطالعات مرتبط با جريان هاي اسلامي اهل سنت کردستان ايران ، چندان پيوند بين مذهب و تعلقات مذهبي با کنش ورزي سياسي مورد توجه قرار نگرفته است و هم چنين مطالعات بيشتر بر روي گرايش هاي سلفي گري و مکتب قرآن بوده است و مطالعۀ چنداني بر روي جماعت دعوت و اصلاح که در نزد روحانيون و قشر متوسط جامعه پايگاه قابل توجهي دارد به انجام نرسيده است .
به دليل تنوع در گسترٔە فعاليت جماعت دعوت و اصلاح و با توجه به موضوع پژوهش و ماهيت زمينه اي و تفريدي روش شناسي کيفي ، و با نظر به آميختگي دين و قوميت در کردستان و پيوند آن با کنش ورزي سياسي ، شهر سنندج به عنوان ميدان مورد مطالعه انتخاب شد.