Abstract:
مشهور فقهای امامیه با استناد به ادله ای از جمله روایات، جذام و برص را در زمره عیوب مختص زوجه دانسته اند که در صورت تحقق آن، تنها زوج حق فسخ نکاح را دارد، اما در مقابل، گروهی از فقها از جمله فیض کاشانی آن را از عیوب مشترک زوجین دانسته اند که در فرض تحقق آن برای هر یک از زن یا شوهر، طرف مقابل حق فسخ نکاح را خواهد داشت. تحقیق حاضر ضمن مراجعه به آرای فقها و منابع فقهی به تحلیل مستندات این حکم پرداخته و با ترجیح دیدگاه غیر مشهور به این نتیجه رسیده است که همان گونه که حصول جذام و برص در زن برای مرد حق خیار ایجاد می کند، اگر این عیوب در مرد نیز ثابت شود زن حق خیار خواهد داشت. عمده استدلال - صرفنظر از وجود روایات - این است که اگر زن حق خیار نداشته باشد مفر دیگری برای او وجود ندارد؛ برخلاف مرد که اگر چنین حقی هم نمی داشت، می توانست با استفاده از طلاق، از چنین زنی جدا شود؛ ضمن این که حسن معاشرت و معاضدت و نیز برخورداری از حق استمتاع که وظیفه متقابل زن و شوهر است می تواند مبنای توسعه حق فسخ نکاح برای زوجه نیز محسوب شود.
Machine summary:
حال این سؤال به ذهن می رسد که چرا این دو عیـب اگر در زوجه وجود داشته باشد زوج حق فسـخ نکـاح را دارد، امـا در صـورت وجـود آنها در زوج ، حق فسخ برای زوجه نخواهـد بـود؟ اگرچـه در حـوزه فقـه و حقـوق در زمینه عیب جذام و برص تحقیقاتی صورت پذیرفته اما تاکنون اختصاصا نسبت بـه نظـر مرحوم فیض کاشانی در اینباره و نیز نقد نظر مشـهور، تحقیـق جـامعی صـورت نگرفتـه است .
همچنین از نظر دلالت نیز باید گفت این که نکاح با هیچ عیبی از عیوب مرد فسخ نمی شود برخلاف اجماع مسلمین اسـت و توجیـه صـاحب جـواهر در دفع ضرر خطر سرایت جذام و برص به لزوم اجتناب زوجه از زوج ، منـافی بـا مقتضـای عقد است ؛ زیرا با لزوم اجتناب چگونه معاشرت بین آنهـا حسـن خواهـد بـود و بـا هـم آمیزش و سایر تمتعات خواهند داشت وقتی که بر زن اجتنـاب و دوری از مـرد واجـب باشد، در حالی که قرآن به حسن معاشرت (و عاشـروهن بـالمعروف ) فرمـان مـی دهـد (حسینی ادیانی، ١٣٩٧: ٨١) .