Abstract:
تاریخ نویسی در ایران تقریبا تا یک قرن و نیم پیش و تا قبل از آشنایی ایرانیان با فرهنگ و تمدن جدید غرب تقریبا بر یک روال قرار داشت. هر چند هر از گاهی مورخی مانند بیهقی و دیگران از نظر واقعهیابی و واقعبینی روش نقد علمی درست تری به کار بردند اما بیشتر مورخان براساس سنت قبلی به واقعه نویسی به روایت مورخان قبلی پرداختن به هر حال شاید بتوان این گونه تصور نمود که یا سنت تاریخ نویسی بر همان روال بوده و یا از راه مصلحت اندیشی و ترسو ناایمنیهای اجتماعی و یا از جهت عدم درک معنی وقایع و رویدادها از ذکر برخی رخدادها و درک آنها چشم میپوشیدند.
از قرن سیزدهم هجری به تدریج جریان تازهای در فن تاریخ نگاری نمایان شد که تا زمان حاضر ادامه یافت. از ابتدای قاجار جریان تازهای در تاریخ نگاری به وجود آمد که یکی از مظاهر برخورد ایران با تمدن غرب بود.
در این پژوهش تلاش میگردد که شیوه تاریخ نگاری دو نفر از مورخان دوره معاصر حسن پیرنیا و عباس اقبال مورد مقایسه قرار گیرد علت این مقایسه آن است که برخی حسن پیرنیا را که ناسیونالیستی محافظه کار بود بعنوان یکی از متقدمین شیوههای نوین تاریخنگاری محسوب دارند در حالیکه واقعا اینچنین نیست با اینکه پیرنیا با تدوین تاریخ ایران باستان قدم بزرگی را برداشت اما به جهت گسترش بینش تاریخی و نظریه پردازی در زمینه تاریخ گامی برنداشته است و به نظر می-رسد مرحوم عباس اقبال از این نظر گامهای موثرتری برداشته است.
Machine summary:
در این پژوهش تلاش می گردد که شیوه تاریخ نگاری دو نفر از مورخان دوره معاصر حسن پیرنیا و عباس اقبال مورد مقایسه قرار گیرد علت این مقایسه آن است که برخی حسن پیرنیا را که ناسیونالیستی محافظه کار بود بعنوان یکی از متقدمین شیوه های نوین تاریخ نگاری محسوب دارند در حالیکه واقعا این چنین نیست .
در دوره رضا شاه گروهی از جوانان برای تحصیل عازم اروپا شـدند کـه برخـی از ایـن تحصـیل کردگان ، جریان جدید تاریخ نگاری را در ایران شروع کردند، آنان با تاثیرپذیری از مکاتب تاریخ نگاری در غرب مدعی شدند، تاریخ معرفتی علمی است و مانند علوم باید مطرح گردد و تاریخ بایستی از زیـر سلطه اقتدار فلسفه و مذهب و ایدئولوژیها رهـایی یابد،آنان معتقد بودند که در تاریخ باید از رویکــرد حافظه مداری که شیوه وقایع نگاری و تاریخ نقلی و روایی بوده رهایی یافت و بـه جنبـه هـای تحلیلـی وقایع نگاری و تاریخ توجه بیشتری نمود، تاریخ نویسی جدید براسـاس بـه کـار بسـتن روش علمـی در پژوهش بنیاد گذاشته شد، این حرکت بعد از آشنایی ایرانیان با تحولات جدیـد اروپـا شـکل گرفـت و تاریخ نویسی ایران تحت تاثیر روشها و بینش های آنان قرار گرفت ، روش تاریخ نگاری که قـبلا بیشـتر مورد اعتنای مورخان بود، توجه به رویدادهای بزرگ و مهم بـه ویـژه زنـدگانی فرمـــانروایان بـود و وقایع نگاران و مجلس نویس ها وظیفه ثبت رویدادها را براســاس میل پادشـاهان داشـتند یـا آنچـه را میشنیدند به صورت تاریخ درمیآوردند.