Abstract:
!
طرح ساخت خطوط لوله ترانس آدریاتیک (تاپ) و خط لوله گازی ترانس آناتولی (تاناپ) از
جمله طرحهای انتقال انرژی است که اگر عملیاتی شود. منابع گازی میدان شاهدنیز جمهوری
آذربایجان را از مسیر ترکیه و یونان به بلغارستان و ایتالیا منتقل خواهد کرد. پرسش اصلی مقاله
پیش رو این است که «پیامد و تاثیر عملیاتی شدن پروژههای تاپ و تاناپ بر معادلات انرژی
منطقه چیست؟» مطالعات گویای تایید این فرضیه است که «عملیاتی شدن پروژههای تاپ و
تاناپ موجب تشدید دور جدیدی از رقابتهای ژئواکونومیک و ژئوپلیتیکی در منطقه غرب آسیا
میشود»؛ لذا در روند تشدید رقابت بازیگران مختلف و مباحثی که در رابطه با مشارکت ایران
در خط لوله تاناپ در فضای پس از برجام مطرح میشود. مناسب است رویکرد ایران درباره
خطوط منطقهای انرژی با محوریت افزایش تاثیرگذاری کشورمان مورد بازنگری قرار گیرد. در
این راستا اهمیت دارد در رسانههای برونمرزی جمهوری اسلامی مشکلات متعدد خطوط
تاپ و تاناپ و مزیتهای ایران برای انتقال انرژی تبیین شود. این رسانهها میتوانند همچنین به
موضوع امکان مشارکت ایران در پروژه خط لولههای مذکور بپردازند و تشریح کنند که ایران به
دلیل ظرفیتهای موجود در آن. میتواند مشکلات این خطوط لوله را رفع کند.
Machine summary:
(به تصویر صفحه رجوع شود) طرح ساخت خطوط لوله تاپ و تاناپ که منابع گازی میدان شاهدنیز جمهوری آذربایجان را از مسیر ترکیه و یونان به کشورهایی چون بلغارستان و ایتالیا منتقل میکند، از جدیدترین و مهمترین طرحهای انتقال انرژی در سطح منطقه محسوب میشود که در واقع شامل سه خط لوله مجزا یعنی خط لوله قفقاز جنوبی (باکو- تفلیس- ارزروم)، خط لوله گازی ترانس آناتولی (تاناپ) و خط لوله گازی ترانس آدریاتیک (تاپ) است که بر اساس طرحهای پیشبینی شده قرار است به یکدیگر متصل شوند.
الف: نقاط قوت و فرصتهای ناشی از خطوط لوله تاپ و تاناپ - تنوع بخشی به مسیرهای صادرات گاز طبیعی و کاهش انحصار و جلوگیری از استفاده ابزاری و سیاسی روسیه از اهرم انرژی در قبال اروپا و سایر بازیگران؛ - پیوستگی اقتصادی و تجاری کشورهای منطقه با اتحادیه اروپا در یک پهنه وسیع جغرافیایی و افزایش حجم مبادلات در حوزه اقتصاد انرژی؛ - شکلگیری همکاری مشترک امنیتی میان طرفهای مختلف ذینفع در این طرح انتقال انرژی حول محور «امنیت انرژی» و پیوستگی امنیتی هر چه بیشتر منطقه قفقاز با اتحادیه اروپا برای مقابله با تهدیدات مشترک؛ - کمک به رشد و توسعه اقتصادی، بویژه در کشورهایی چون جمهوری آذربایجان و نیز ایران و روسیه (در صورت مشارکت)، با توجه به وضعیت آشفته و متزلزل کنونی قیمت جهانی نفت خام؛ - برخلاف «سیاست خط لوله» در دو دهه گذشته که مبتنی بر نگاه حذفی با «حاصل جمع صفر» در طراحی و احداث خطوط لوله بوده است، در روند احداث خطوط لوله تاپ و تاناپ، به دلیل کافی نبودن ذخایر حوزه شاهدنیز برای اقتصادی کردن خطوط مذکور، از سایر صادرکنندگان نظیر ایران و ترکمنستان نیز برای مشارکت در این طرح انتقال انرژی دعوت شده است.