Abstract:
با گسترش فتوحات، انبوهی از سکه های فارسی، قبطی و یونانی وارد سرزمین های اسلامی شدند.این مسکوکات، از نظر وزن و عیار و نقوش و تصاویر، متفاوت بودند. برخی ازخلفا و حکام مسلمان تلاش های به منظورتعریب و ساماندهی این مسکوکات انجام دادند. اما اوج این اقدامات در عهد عبدالملک بن مروان (65-86ه.ق/684-705م) بوده است. در این دوره مسکوکات دینار و درهم و فلس تعریب واصلاح شدند. یکنواختی در ضرب سکه و تعریب آن نتیجه این حرکت اصلاحی به شمار می آید. این روند تابع عوامل مالی و اقتصادی جهت درآمدزایی دولتی و صیانت از جعل سکه طلا، سیاسی بمنظور رفع وابستگی جامعه اسلامی به سکه های ایرانی و بیزانسی وعامل دینی پرداخت سکه سالم و غیرمغشوش در بخش های شرعی نظیر زکات و خمس و دیه بوده است. در این پژوهش سعی می گردد به سیر تعریب و علل و عوامل موثر و نیز نتایج مترتب برآن پرداخته شود.
Machine summary:
اصلاحات اين خليفه اموي گرچه شامل بخشهاي اداري، سياسي و اقتصادي ميشده است، در بخش اقتصادي بيشتر به اصلاح نظام پولي نظير تعريب مسكوكات و ضرب سكههاي جديد متمركز شده بود.
نگارنده در اين پژوهش علاوه بر بيان شيوه و رويكرد تعريب و اصلاح مسكوكات مختلف و ارائه تصاويري از مسكوكات در هر مرحله از مراحل تعريب و اصلاح، به واكاوي چرايي عملكرد عبدالملك بن مروان اموي (86 ـ 65 ق / 705 ـ 684 م) در اقدام به تعريب و اصلاح مسكوكات نيز پرداخته است.
ازجمله اصلاحات عبدالملك بن مروان در حوزه مالي، ضرب و رواج مسكوكات اسلامي و از همه مهمتر توجه و اقدام به تعريب (عربي كردن) مندرجات سكههاي ضربشده، بوده است.
سيوطي مينويسد: علت اينكه عبدالملك اقدام به ضرب مسكوكات اسلامي كرد اين بود كه وي درهمها و دينارهايي يافت كه بر آنها عبارت «به نام پدر و پسر و روح القُدُس» نوشته شده بود.
درهرحال آنچه كه از مسكوكات مسي اين دوره وجود دارد، اكثراً منقش به تصويري شبيه به عبدالملك بن مروان است كه بر طراز عربي ـ بيزانسي نگاشته شده و داراي عبارتهاي اسلامي مختلف است.
وجود اين تصاوير تنها ايرادي بود كه صحابه بر آن وارد ساختند و عبدالملك در مرحله نهايي تعريب و اصلاح، آنها را حذف نمود و مسكوكات خالص اسلامي ضرب كرد.
اوج تعريب و اصلاح مسكوكات اسلامي در دوره عبدالملك بن مروان اموي (86 ـ 65 ق / 705 ـ 684 م) صورت گرفت و در آن، سكههاي دينار و درهم و فلس خالص اسلامي ضرب و وارد چرخه اقتصادي جامعه اسلامي گرديد.