Abstract:
کتاب قیاس ناپذیری پارادایم های علمیتوسط دکتر غلامحسین مقدم حیدری در سال 1385 از سوی نشر نی به چاپ رسید. نویسنده کتاب برآن است تا تصویر هم دلانه ای از نظریه قیاس ناپذیری کوهن در الگوی پارادایم ها ارائه کند. ساختار کتاب بر اساس تبیین مبانی نظری کوهن بر پایة انواع تاریخ نگاریها و نگرش گشتالتی، شرح مفهوم قیاس ناپذیری و در نهایت بررسی کارکرد این نظریه شکل گرفته است. با عنایت به تمام نقاط قوت کتاب که سبب شده است دیدگاه قیاس ناپذیری کوهن در کتاب ساختار انقلاب های علمی با زبانی ساده، شفاف و با استفاده از مثالهای تاریخی تبیین شود، این نوشتار بر آن است تا با بررسی برخی آثار تالیفی در این زمینه به این پرسش پاسخ دهد که آیا نویسنده توانسته است دیدگاه قیاس ناپذیری کوهن را در تمامی ابعادش و با توجه به تکامل فکری او ارائه کند؟
Machine summary:
ساختار کتاب براساس تبیین مبانی نظری کوهن برپایۀ انواع تاریخنگاریها و نگرش گشتالتی، شرح مفهوم قیاسناپذیری، و درنهایت بررسی کارکرد این نظریه شکل گرفته است.
در پایان فصل نویسنده رویکردی مدافعانه به کوهن اتخاذ میکند و وجه دیگری با عنوان قیاسناپذیری پارادایمها را بیان میکند که معتقد است این وجه نسبت به سایر وجوه جنبة تعینی دارد و اشتباه بسیاری از منتقدان کوهن نادیدهگرفتن اهمیت این جنبه و ارزیابی جنبههای گوناگون بهصورت مجزا از هم است؛ اما بسیاری از منتقدان کوهن که به بررسی قیاسناپذیری میپردازند، با اشاره به سه جنبة فوق، بدون درنظرگرفتن اهمیت تعینی جنبة سوم، آنها را مستقل از هم بررسی میکنند و بنابراین وقتی به جنبة سوم میرسند آن را ابهامآمیز مییابند و با کنارگذاشتن آن بر جنبههای دیگر اصرار میورزند و قیاسناپذیری را به آنها محدود میکنند (همان: 76).
دیدگاه قیاسناپذیری کوهن در کتاب ساختار انقلابهای علمی با زبانی ساده، شفاف، و با استفاده از مثالهای تاریخی تبیین شده است.
حال جای پرسش است که آیا نویسنده توانسته است دیدگاه قیاسناپذیری کوهن را در تمامی ابعادش بهرشتۀ تحریر درآورد یا خیر؟ کتاب ساختار انقلابهای علمی برای نخستینبار در سال 1966 بهچاپ رسید و در سال 1970 مجددا تدوین شد؛ تغییر فکری کوهن در این دو کتاب و همچنین پسازآن در دهههای 1980 و 1990 مشهود است.
نظریة انواع: در ساختار انقلابهای علمی، کوهن تغییرات گشتالتی را برای تبیین ایدة قیاسناپذیری بیان کرده است.