Abstract:
یکی از واجبات نماز، قرائت است که به اتفاق تمام مذاهب اسلامی، خواندن سوره حمد واجب است. بعد از قرائت فاتحه، قرائت سورهای دیگر از قرآن لازم است که این مطلب از چند جهت مورد اختلاف فقها است. یکی لزوم قرائت سورهای کامل یا امکان اکتفا به چند آیه و دیگر جواز قرائت سوره دارای سجده واجب. این جستار بر اساس روایات پیامبر اکرم(ص) و روایات اهل بیت)ع) به مطالعه مسئله دوم یعنی جواز قرائت سوره سجدهدار (عزیمه) در نماز واجب پرداخته است. در این مقاله پس از مفهومشناسی سوره و عزیمه، به شیوه کتابخانهای اقوال مختلف در زمینه جواز قرائت سوره عزیمه در نماز مطرح و تحلیل وبررسی میشود و در پایان دیدگاه نویسندگان، که حرامنبودن قرائت سور عزیمه در نمازهای واجب است، با توجه به روایات و دیگر دلایل مطرح خواهد شد.
Machine summary:
در بین فقهای امامیه، مشهور (علامه حلی، 1333: 1/272؛ شهید اول، 1414: 33؛ فاضل هندی، 1405: 1/215؛ طباطبایی، 1414: 3/384؛ خمینی، بیتا: 1/165) آن را واجب میدانند؛ در حالی که به نظر برخی از فقها (عاملی، 1410: 3/347) خواندن سوره کامل واجب نیست (ر.
به این مطلب اشکال شده است که ابوحنیفه سجده تلاوت را واجب میداند؛ بنابراین نسبتدادن قول به عدم وجوب سجده به وی، در تقابل با نظر اوست و نباید درست باشد؛ اما اگر بگوییم که به نظر او اصلا نباید آیه سجده در نماز آهسته قرائت شود، حرف درستی گفتهایم؛ چنانکه این برداشت را برخی از علمای اهل سنت نیز داشتهاند (ر.
ابنجنید نیز بنا بر نقل محقق قائل به جواز آن شده و گفته است: «اگر در نافله سوره عزیمه بخوانیم، سجده آن را به جا میآوریم و اگر در نماز فریضه باشد، با اشاره سجده را انجام میدهیم و بعد از اتمام نماز یک بار دیگر آیه سجده را قرائت کرده و سجده آن را انجام میدهیم» (محقق حلی، 1364: 2/175).
امام خمینی با وجود حکم به عدم جواز در نماز واجب مینویسد اگر از روی فراموشی آن را شروع کند یا در حال نماز آن را گوش کند، برای سجده واجب اشاره میکند و پس از نماز، سجده را انجام میدهد؛ سپس میفرماید: «و أن کان الاقوی جواز الاکتفا بالایماء فی الصلاه و جواز الاکتفا بالسوره» (خمینی، بیتا: 1/175)؛ یعنی اقوی جواز اکتفا به اشاره در نماز و نیز اکتفا به همان سوره است؛ البته از نظر فقهای شیعه این جواز همراه با کراهت است.