Abstract:
هویت و پرسش از کیستی، همواره از دیرباز از دغدغه های اصلی انسان بوده و هست. ذهن ایرانی نیز به واسطه زیست در سرزمینی با تاریخ و تمدنی دیرپا، در پی یافتن پاسخی برای کیستی خود بوده است. در عمده گذاره های فکری نسل های معاصر روشنفکری ما، «ایران» به عنوان یک تمدن همواره مورد توجه و مداقه بوده است. در این میان احسان نراقی به نسلی تعلق دارد که با اطلاق «هویت اندیشان ایرانی» ضمن توجه به اهمیت این موضوع، در تلاش برای تبیین عناصر تشکیل دهنده ی این مولفه ی مهم و کارکرد هویت بخش آن بوده است. لذا پرسش اصلی مقاله حاضر این است که از منظر رهیافت زیست جهان عناصر مقوم و هویت بخش ایرانی کدام است؟ دلایل تفوق هر گذاره نسبت به دیگری چیست؟ اهمیت استفاده از زیست جهان به عنوان پایه تحلیل این است که ماهیت هویتی هر جامعه را در پیوند پویای آن با گذشته مورد بررسی قرار می دهد. به عبارت دیگر، روش تحلیل زیست جهان با خصلت کل گرایانه خود، در پی اثبات این دعوی است که فرهنگ ایرانی و اجتماع آن دیری پیش از هویت ملی، به معنای مدرن آن ساخته و پرداخته شده است. به این منظور ما در پاسخ به این پرسش مولفه هایی چون اساطیر، سرزمین مشترک، زبان فارسی و شاعرانگی را مفروض گرفته از دیدگاه نراقی تحلیل کرده ایم. چارچوب نظری مقاله روش تحلیل زیست جهان و روش کار توصیفی تحلیلی است.
Machine summary:
(70 :1379 به راستی چنین تلقی از ایران ، چگونه در سده های ماضی، زیر سم یورش اسبان مهاجمان گوناگون همچنان مصرانه زنده مانده و پای میفشرد؟ به اتکای چه عناصری، چه میراثی، امروزه نیز همچون ادوار گذشته میتوان صورت وحدت در عین کثرت زیست جهان ایرانی را به تماشا نشست ، آن هم در گیر و دار جهان هزارتوی مملو از نزاع و تصفیه حساب زبانی و قومی که پیرامون ما را دربر گرفته است ؟ گو اینکه احسان نراقی که مانند همپالگیهای هویت اندیشش دغدغه ایران را به دل داشـت ، ایرانی بودن را به عنوان شرط نخست ، یک مقدمه واجب و بن مایـه طـرح هرگونـه دعـوی بـرای تامل در مبانی زیست جهان پیش چشم داشته است : «بدون شک بـه قـول یـک مـورخ تونسـی وجوه مشترک همه مسلمانان ، قرآن و دین است و در برخی موارد زبان و آنچـه باعـث تفـاوت و تمایز میشود سابقه تاریخی پیش از اسلام در هر یک از ملل است .
همسو با این طرز تلقی نراقـی نیـز معتقـد اسـت واژه بایـد از عمق تاریخ و از قلب فرهنگ بیرون آید و آن را کار ادیبان و شاعران و نویسندگان مـی دانـد نـه واژه سازان و به همین دلیل است که از تکیه واژه سازان بر اصول علمی به عنوان اصـولی جهـان شمول در چنین کاری انتقاد میکند و راه حلی که برای این کار پیشنهاد میدهد نیز نزدیکی دو 34 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ زیست جهان ایرانی در اندیشه های احسان نراقی فرهنگستان زبان و ادب و شعر است تا با تأثیر ادیبان و شاعران و نویسندگان ، واژه هـا بـه روح و تاریخ و فرهنگ زبان فارسی نزدیک تر شود.