Abstract:
فضا ارتباط مستقیم با بحث هستی دارد. در ابتدا باید یک هستی، موضوع کار ما باشد تا پس از آن بحث فضا مطرح شود.فضای خالی(تهی) نماد امر قدسی و دروازهای است که حضور الهی از طریق آن به نظام مادی که محیط بر انسان در سفر زمینی اوست، داخل میشود به این ترتیب فضای خالی، اثر محدود کننده فضای کیهانی بر انسان را حذف میکند،چون هروقت و هر جا حجاب جسم برداشته میشود،نورالهی به درون میتابد. در معماری اسلامی، نقش فضای تهی به دلیل آنکه بر سرشت گذرای اشیا، تأکید دارد، بسیار پررنگ است.در این هنر فضای تهی،فضایی وحدت بخش است که سایر فضاها حول آن دور میزنند و نماد حضور و نور الهی است و انسان را در برابر پروردگار قرار میدهد و او را از حضور فراگیر پروردگار آگاه میسازد. لذا در جهان بینی اسلامی، تهی بودن همان امر قدسی تأویل میگردد و تلاش معماران ایرانی در تبلور اندیشههای عرفانی خود در این فضای تهی اما پر معنا،غیرقابل انکار است.در این پژوهش ابتدا به بسط و تشریح مفاهیم فضا از نظر فیلسوفان و معماران و سپس به تبیین مبانی و مفاهیم فلسفی فضای تهی در معماری اسلامی ایران پرداخته خواهد شد.همچنین مقایسه دیدگاههای سنت گرایان و پدیدارشناسانی چون هایدگر از نظر خواهد گذشت.این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی ، تحلیلی و با رویکرد ادراکی،فلسفی میباشد.
Space has direct connection with the ontology. In the beginning, there must be one being, the subject of our work, so that after that, space is discussed. The empty space is the symbol of the divine and the gates, through which the divine presence through the material system that surrounds the human being in his earthly journey. In this way, the empty space eliminates the limiting effect of the cosmic space on man, since whenever and wherever the veil of the body is lifted, a new light enters the interior. In Islamic architecture, the role of the empty space The reason for emphasizing the transient nature of objects is very high. In this art, the empty space is a unifying space that other circles around it are a symbol of the presence and the divine light, and mankind against the Lord. He puts him in the presence of the Lord. Therefore, in the Islamic worldview, the void of the same sacred is interpreted, and the attempt of Iranian architects to crystallize their mystical thoughts in this empty but meaningful space is indisputable. In this study, first, the development of the concepts of space in terms of Philosophers and architects and then to explain the philosophical concepts and concepts of the empty space in Islamic architecture of Iran. Also, the comparison of views of traditionalists and phenomenologists such as Heidegger will pass. This research is based on a descriptive, analytical and cognitive approach, Is philosophical.
Machine summary:
فضاي خالي(تهي) نماد امر قدسي و دروازه اي است که حضور الهي از طريق آن به نظام مادي که محيط بر انسان در سفر زميني اوست ، داخل ميشود به اين ترتيب فضاي خالي، اثر محدود کننده فضاي کيهاني بر انسان را حذف ميکند،چون هروقت و هر جا حجاب جسم برداشته ميشود،نورالهي به درون ميتابد.
واژگان کليدي: فضا، فضاي تهي،معماري اسلامي-ايراني مقدمه فضا (Space) واژه اي است که در زمينه هاي متعدد و رشته هاي گوناگون از قبيل فلسفه ، جامعه شناسي و بسياري از هنرها از جمله معماري و شهرسازي بطور وسيع استفاده ميشود.
يکي از اصول اين معماري ساختار فضايي و تجلي معاني و مفاهيم غني در آن ميباشداز اين رو جا دارد که در تئوري و طراحي معماري مسأله مهم و تأثيرگذار فضا بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد تا از اين طريق بتوان معماري را از يک حجم گرافيکي صلب به فضاي مطلوب و دلنشيني براي زندگي تبديل نمود.
(همان ) هنرو تجلي حقيقت در اسلام هيچ حرکتي از بعد الهي رها نيست و هيچ حوزه اي نميتواند از ارتباط با مفاهيم قدسي رها شود ، به همين دليل ، براي بازخواني نظام فضايي معماري ايراني نيز بايد ابتدا ساختار اعتقادي و بنيادي آن بررسي گردد.
(64 به نظر ميرسد رمز فضاي تهي که به صورت حياط مرکزي در معماري سنتي ايران شکل ميگيرد با همين معني قابل تفسير باشد: «خلأ يعني آنچه از اشياء تهي است به صورت اثر و پژواک حضور خداوند در نظام هستي جلوه ميکند» (نصر،١٣٧٥ :١٨٠) تجلي حقيقت در مراتب وجود با ظهور زيبايي يا حسن او همراه است .