Abstract:
حرم امام رضا (ع) که مهمترین جاذبه گردشگری مذهبی در ایران به شمار میآید، بیش از ده قرن سابقه تاریخی دارد که در زمان حیات حکومتهای اسلامی به تزئینات گوناگون آراسته شده است و هر بخش آن گویای هنر معماری دوران خاصی از تاریخ هنر اسلامی است. شخصیتها و بزرگان در هر عصر به نوسازی و توسعه این مکان مقدس پرداختهاند، ازجمله اللهوردیخان، جنگجوی دلیر و فرمانده نظامی عصر صفویه که توجه خاصی به معماری این دوران داشته و برای اعتلای فرهنگ و تمدن ایران اقدامات فراوانی انجام داده است که با نگاهی به آثار برجایمانده از وی در اصفهان (سیوسهپل)، شیراز (مدرسه خان) و مشهد (گنبد اللهوردیخان) به این امر میتوان تأکید نمود. این بنای باشکوه، از زیباترین ابنیه حرم مطهر است که آرتور پوپ در کتاب معماری ایران، آن را کاملترین قسمت مرقد امام رضا (ع) میداند. کاشیهای معرق این رواق مزین به کتیبهها، نقوش حیوانی، گیاهی و هندسی است. بسیاری از این نقوش دربردارنده مفهومی هستند که جایگاهی خاص در فرهنگ و ادبیات این مرزوبوم دارند. در این راستا، پژوهش حاضر به روش آمار توصیفی و تحلیل محتوا، بر اساس مشاهدات میدانی و دادههای کتابخانهای انجام شده است که از میان 487 نقش موجود 9 گونه حیوانی که هرکدام دنیایی مملو از راز و رمز است، بیشترین رقم متعلق به نقش پرنده (مرغ) است و پسازآن بهترتیب قرقاول، طوطی، طاووس، مرغابی، اژدها، سیمرغ، آهو و مرغ بسمالله قرار دارند.
The history of the shrine of Imam Reza (AS), the most important attraction of religious tourism in Iran, dates back to more than ten centuries ago, which was decorated with various decorations during the Islamic states; and each section represents the art of architecture of the special era of Islamic art history. Characters and elders have been renovating and developing this scared place in every age. Allahverdi Khan, a brave warrior and military commander of Safavid era, paid special attention to the architecture of this era, and he has done a great deal to raise the culture and civilization of Iran; this can be emphasized by the culture and civilization of Iran; by looking at his remains in Esfahan (Si-o-se-pol), Shiraz (School of the Khan) And Mashhad (Dome of Allahverdi Khan). This magnificent building is one of the most beautiful buildings in the holy shrine that Arthur Pope, in the book of Iranian architecture, considers the most complete part of the shrine of Imam Reza (AS). The mosaic tiles of this porch are decorated with inscriptions, animal motifs, plant, and geometric designs. Many of these motifs are conceptualized, which have a particular place in the culture and literature of this boundary. In this regard, the present study was conducted using descriptive and content analysis based on field observations and library data. Among the 487 roles in 9 species of animals, each of which is a world with full of mysteries, the highest number motifs include the motif of the bird (chicken) and then there are, respectively, pheasant, parrot, peacock, duck, dragon, simurgh, deer and Chicken Bismillah.
Machine summary:
مفاهيم نمادين نقوش حيواني * 1 عطيه خان حسين آبادي 2 مهدي اشراقي چکيده حرم امام رضا (ع ) که مهم ترين جاذبه گردشگري مذهبي در ايران به شمار ميآيد، بيش از ده قرن سابقه تاريخي دارد که در زمان حيات حکومت هاي اسلامي به تزئينات گوناگون آراسته شده است و هر بخش آن گوياي هنر معماري دوران خاصي از تاريخ هنر اسلامي است .
در اين راستا، پژوهش حاضر به روش آمار توصيفي و تحليل محتوا، بر اساس مشاهدات ميداني و داده هاي کتابخانه اي انجام شده است که از ميان ٤٨٧ نقش موجود ٩ گونه حيواني که هرکدام دنيايي مملو از راز و رمز است ، بيشترين رقم متعلق به نقش پرنده (مرغ ) است و پس از آن به ترتيب قرقاول ، طوطي، طاووس ، مرغابي، اژدها، سيمرغ ، آهو و مرغ بسم الله قرار دارند.
از حيث بيشترين تعداد گونه مشخص در يک موقعيت مکاني (خوانش : ستون هاي افقي)، بيشترين تعداد مربوط به پرنده در سقف (١٦٠) و به ترتيب متعلق به طوطي در سقف (٤٠)، قرقاول در سردر قديمي (٣٨)، مرغابي در جنوب غربي (١٤)، طاووس در جنوب شرقي (٨)، اژدها در غرب (٨)، سيمرغ در شرق (٤)، آهو در جنوب (٤) و مرغ بسم الله در جنوب غربي (١) ميشود که با رنگ زرد در جدول مشخص شده است .