Abstract:
پژوهش‌ها و نگاشته‌ها دربارۀ اخلاق و آداب معاشرت، کاستی‌هایی دارند که با بررسی انتقادی شماری از نوشته‌های موجود در میراث اسلامی از سده‌های سوم تا ششم هجری و شماری از آثار نویسندگان معاصر، می‌توان به آن‌ها دست یافت. در این جستار، به اختصار به این کاستی‌ها پرداخته می‌شود. کاستی‌های یادشده در دو دسته قرار می‌گیرند: دستۀ نخست در محور پژوهش آداب معاشرت و در هفت حوزه قابل‌طرح است: 1. اصطلاح‌پژوهی معاشرت؛ 2. استناد به قرآن و سنت؛ 3. سندپژوهی روایات بیانگر آداب معاشرت؛ 4.تحلیل‌های علمی آموزه‌های معاشرت؛ 5. رویکرد فقهی به آداب معاشرت؛ 6. همگونی سرفصل‌ها؛ و 7. مسائل مستحدث آداب معاشرت. دستۀ دوم در مدار چگونگی عرضۀ اطلاعات پژوهش‌شده و در دو عرصه مطرح می‌شوند: 1. طبقه‌بندی اطلاعات؛ و 2. توجه به قالب دایرةالمعارفی در عرضۀ اطلاعات. به تناسب کاستی‌های یادشده و برای رفع آن‌ها، چند راهکار و محور پژوهشی نیز به پژوهشگران و نگارندگان حوزۀ معارف و آموزه‌های معاشرت پیشنهاد می‌شود.
Researches and books on the ethics and customs of association have deficiencies that can be achieved by critically examining a number of writings on Islamic heritage from the third to sixth centuries and a number of contemporary writers' works. These shortcomings will be briefly addressed in this article. The aforementioned shortcomings fall into two categories: The first is centered on Etiquette's research and can be summarized in seven areas: 1. Technical meaning of association; 2. References to the Qur'an and Sunnah; 3. the research on the chain of narrators of the traditions of etiquettes. 4. Scientific analyses of etiquettes 5. Jurisprudential approach to social customs; 6. Homogeneity of headings; and 7. Issues related to social customs. The second part deals with how research's data can be presented and it is evoked in two areas: 1. Classification of information; and 2. Paying attention to the encyclopedia format in presenting information. To address these shortcomings and to remove them, a number of solutions and research approaches are suggested to scholars and writers in the field of Islamic and social studies.
Machine summary:
گستره و پيشينۀ پژوهش دربارٔە اخلاق و آداب معاشرت اسلامي ، افزون بر آنچه مفسران قرآن کـريم در تفسـير آيـات ِ بيانگر آموزه هاي اخلاق و آداب معاشرت بيان کرده اند و همچنين افـزون بـر نکـات قرآنـي ِ مستفاد از روايات گردآوريشده در «کتاب العشره »هاي جوامع روايي، آثار فراواني با عنـوان ِ «اخلاق معاشرت » يا «آداب معاشرت » يا عناوين مشابه نگاشته شده اند کـه در ايـن پـژوهش براي نمونه ، شماري از نگاشته هاي موجـود در ميـراث اسـلامي (سـده هاي سـوم تـا ششـم هجري) و شماري از نگاشته هاي معاصران بررسي شده اند.
اين کتاب به عنوان تکمله اي بر کتاب ارجمند مفاتيح الجنان حاج شيخ عبـاس قمـي نوشـته شده و در سخن ناشر آن چنين آمده است : «استاد، علامه آيت اٰلله جوادي آملي ـ دام ظله ـ بـا اشراف همه جانبه به منابع وحياني و با بهره وري کامـل از کتـاب و سـنت و همچنـين عقـل برهاني و نيز با ژرف بيني خاص به اين ايده تفطن دادند کـه همـان طور کـه محـدث بـزرگ روزگار ما جناب حاج شيخ عباس قميع با اثر مانـدگار و سـودمندش مفـاتيح الجنـان ، راه سلوک بندگان و ارتباط انسان با خدا را از طريق انجام دادن اعمال عبادي در سه بخش نمـاز، دعا و زيارات و بهره مندي از ثواب و پاداش آن ها هموار کرد، کتابي ديگر لازم است که جلد دوم و مکمل آن شمرده شود و شئون دنيايي ، به ويژه امور اجتماعي بنـدگان را نيـز بـا همـان رويکرد، با آموزه هاي وحياني مرتبط سازد ...
(
, 
, 
)
