Abstract:
طبق آمارهای رسمی حداقل یک مورد از هر چهار خانواده ایرانی دارای تجهیزات دسترسی مستقیم به امواج ماهوارهای هستند. همین گزارشها افزایش سالیانه در این دسترسی و بهرهبرداری را نشان میدهد. علیرغم برخی موضعگیریهای رسانهای و بعضا تبلیغاتی، آنچه که کمتر بدان پرداختهشده، تحلیل علمی اثرگذاریهای ضمنی و تدریجی برنامههای مذکور بر فرهنگ و حیات اجتماعی مخاطبان بودهاست. برای دریافت چنین تصویری باید پرسشهایی را در نظر داشت، از جمله اینکه در این سریالها چه رمزگانی نهفتهاست؟ چه ایدهای بر آنها مسلط است؟ از چه ترکیببندی تشکیل شدهاند؟ و راهبرد فرهنگی اتخاذ شده آنها چیست؟ هدف اصلی از پژوهش حاضر پاسخگویی به سوالات فوق در ارتباط با خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی کلیدی است. در این راستا برای تحلیل نظری موضوع از نظریات هژمونی گرامشی، نظریه کاشت و نظریه برجسته-سازی استفاده گردید. در بخش میدانی مطالعه نیز از روش تحلیل محتوا برای واکاوی مضامین نهفته در یکی از سریالهای پرمخاطب ترکی (عمر گل لاله) استفادهشد که از دو شبکه ماهوارهای فارسی زبان (جم و تریپل ای) پخش شدهاست.
The Persian satellite serials seem to have attracted a significant number of Iranian viewers more than ever. But their implicit and gradual influences on the culture and social life of the audience are not well known to them. To get such a picture, you should consider a series of questions, including what is the hidden meaning behind these series? What idea does it dominate? What composition are formed? What is their cultural strategy? The main purpose of the present research is to answer the above questions in relation to the family as a key social institution. In this regard, for the theoretical analysis of the subject, Gramscian theory of hegemony, the theory of planting and the theory of highlighting was used. In the field of study, the content analysis methodology used to analyze the latent theme in one of the Turkish popular series (Lilac Life), which was broadcast on two persian language satellite networks (GEM and AAA). The research results show that the series highlights elements such as friendship with the opposite sex before marriage, romantic-sexual relations, illegitimate relationship, having an illegitimate child, betrayal of the spouse, divorce and numerous unstable marriages.
Machine summary:
نتایج پژوهش نشان میدهد این مجموعه سریال با برجسته نمودن عناصری مانند روابط عاشقانه-جنسی، رابطه نامشروع، داشتن فرزند نامشروع، خیانت به همسر، طلاق و ازدواجهای متنوع درصدد برساخت ترکیببندی جدیدی از خانواده مغایر با معیارهای جامعه اسلامی ایرانی است.
بنابراین با توجّه به آن چه گفته شد مسأله اصلی تحقیق آن است که در این گونه سریالها (با تاکید بر مورد مطالعه) کدام دسته از معناها، ایدهها و ارزشها در ارتباط با زندگی خانوادگی مسلط هستند و طبیعی جلوه داده میشوند؟ این سریال ها در زمینه فرهنگی جامعه ایران چه راهبردی را اتخاذ نموده است؟ و نهایتاً این که این راهبرد با زمینههای فرهنگی جامعه ایران چه رابطهای دارد (متضاد یا هماهنگ)؟ 2- پیشینه پژوهش ۲-۱- پژوهشهای تجربی تحقیقات ایرانی که پیرامون سریالهای تلویزیونی انجام شده است را می توان در سه گروه اصلی تقسیم بندی کرد.
این سه گروه شامل مطالعات انجام شده پیرامون برنامه های تلویزیون ملی (صداو سیما)، پژوهش های صورت گرفته درباره فیلم و سریال های مستقل (سینما یا شبکه خانگی داخل یا خارج از ایران) و نهایتا تحقیقات درباره برنامه های تلویزیون های ماهواره ای بوده است.
3- روش تحقیق همانگونه که پیشتر اشاره شد، هدف پژوهش حاضر واکاوی مضامین ارزشی و فرهنگی مرتبط با نهاد خانواده در یکی از سریال های پربیننده ماهواره ای (عمر گل لاله) و استخراج ایده اصلی و راهبرد این سریالها در ارتباط با زندگی خانوادگی و نهاد خانواده بوده است.
نتایج این مطالعه نشان می دهد راهبرد فرهنگی اصلی در برنامه های سرگرم گننده ای همچون سریال مورد مطالعه، «اصالت زدایی از خانواده» و برساخت خانواده نامتعارف در جامعه ایرانی- اسلامی است.