Abstract:
این مقاله به تحولات جدل نگاری سر یانی شرقی بر ضد د ین زردشتی از حرکت لرزان نخستین اش در
نگارش قدیسنامه های پایان سدهٔ چهارم و آغاز سدهٔ پنجم تا آثار پیچیده تر پایان دورهٔ ساسانی میپردازد.
این مقاله نشان میدهد که ارتباط گاه نگارانه میان آغاز تالیفات جدلی و سازمان یافتگی کلیسای شرق در
دل شاهنشاهی ایران تصادفی نیست. دگرگونی دغدغهٔ جدلی رهبران کلیسای نخستین از دین یهودی به
زردشتی درست در زمانی رخ داد که آنان برای جذب پشتیبانی به دربار زردشتی وابسته شدند. با برآمدن
کلیسای شرق، طبقهٔ ممتاز برون کلیسایی سر یانی شرقی و رهبران کلیسایی توانستند در آیینهای
شاهنشاهی زردشتی مشارکت کنند، تا جایی که مسیحیان و متون جدلی هدف خود را بازشناسی روابط
میان مسیحیان و زردشتیان، در پس زمینهٔ سیاسی گنبدواری از افزا یش همکاریهای میان دینی، گذاردند.
Machine summary:
در همین زمان اسقف اعظم –جاثلیق مار آبا به مسیحیان به دلیل سازگارییافتن با سنتهای زردشتیِ ضروری برای مشارکتِ سیاسی آنان که اشرافی میبودند، حمله میبرد و با این کار رهبران کلیسایی - که دین بهی را یکسره طرد میکردند - را از طبقهٔ ممتاز برونکلیسایی تمیز میداد.
مولفانِ سریانیِ شرقی برای بازشناسیِ نفوذ خود در پسزمینۀ سیاسیِ مبهمِ پایانِ سدۀ چهارم و سدۀ پنجم میلادی معمولا پرهیزکارانه با تشکیلاتِ اسقفیِ خودشان پیوند یافته و در متون قدیسنگارانۀبا خشونت به دین زردشتی تاختند؛ ولی باید دانست که این کشمکش بیشتر در متون جریان داشت تا در واقعیت بیرون و هدف این مؤلفان بیشتر مصرفِ داخلیِ خودِ اجتماعات مسیحی بود تا رویارویی با دین زردشتی.
در آن زمان ]سدۀ چهارم و پنجم[ اگرچه برخی از بزرگان مسیحی سهمِ رو به رشدی در ادارۀ کشور یافته بودند، هنوز میانِ رهبران و طبقۀ ممتازِ زردشتی از یک سو و جمعیتِ پیشهوران شهری و بازرگانان– که بخشی اگر نه اکثر آنان تبعیدیهای رومی بودند – همچنین طبقۀ ممتاز محلی که مالک زمینهای میانرودان بودند - و مسیحیت سریانیِ شرقی در میانشان شکوفا شده بود - از سوی دیگر، شکاف فرهنگی کاملا قابل توجهی وجود داشت.
2004: Christelle Jull ien, " Peines et supplices dans les Actes des Martyrs persans et droit sassanide: nouvelles prospections ", Studia Iranica 33, p.
2011: Christelle Jull ien, " Les chrétiens déportés dans l’Empire sassanide sous Šābūr Ier ", Studia Iranica 40, p.
Payne 2016b: Richard Payne, " Iranian Cosmopolitanism: World Religions at the Late Sasanian Court ", dans M.
), Controverses des chrétiens dans l’Iran sassanide, Paris (Studia Iranica.
), Controverses des chrétiens dans l’Iran sassanide, Paris (Studia Iranica.