Abstract:
این پژوهش با هدف تبیین تاثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضور امام رضا (ع) در ایران انجام گرفته است. تهجیر امام رضا (ع) به ایران و حضور روشنگرانه و نواندیشانه دینی ایشان علیرغم فضای سراسر خفقان و بسته دوران مامون به رشد و گسترش حوزه های نوگرایی دینی و عقلانیت وبری در جدل های علمی معتزله و اشاعره انجامید. انبساط فضای فکری ایجاد شده در پرتو نظریه جامعه شناسی تاریخی اسکاچپول، مبتنی بر کنش های معنی دار و هدف مند و بسترهای ساختی، پرسش بنیادین این پژوهش می باشد. این پژوهش برآن است تا با روش کیفی از نوع جامعه شناسی تاریخی، آثار حضور امام رضا (ع) در ایران را تبیین کند. تکنیک گردآوری داده های این پژوهش اسنادی و کتابخانه ای است. در این پژوهش با رویکرد روش شناسی تاریخی چنین استنباط می شود که آثار فکرت های نرم گرایانه امام رضا (ع) در مواجهه با پرسشگران، مخالفان و معاندان سبب برون رفت انجمادگرایی در جامعه شده و ظهور کنش های معنی دار اجتماعی اسکاچپولی را به ارمغان آورده است.
This study was conducted with the aim of explaining the political, social and cultural effects of the presence of Imam Reza in Iran. Displacement of Imam Reza to Iran and his enlightened and innovative religious presence, despite the terrible and closed environment of the Ma'mun era, led to the growth and expansion of the fields of religious modernity and Weber's rationality in the scientific debates of Mutazilites and Asharites. The expansion of the intellectual space created in the light of Skocpoltheory of historical sociology, based on meaningful and purposeful actions and constructive contexts, is the fundamental question of this research. This study aims to explain the effects of Imam Reza's presence in Iran with a qualitative method of historical sociology. The data collection technique of this research is documentary and library. In this study, with the approach of the historical methodology, it is understood that the effects of Imam Reza's soft-spoken thoughts in the face of questioners, opponents and opponents have led to the exit from ossification in society and it has led to the emergence of significant social actions in Skocpol's.
Machine summary:
عليرغم نيت مأمون ، امام (ع ) اين تهجير را به يک سفر پربار و حضور مؤثر براي برقراري پيونـد بـا ايرانيان متمايل به تشيع و تبديل خراسان بزرگ به کانون تشيع و تلاش براي تحکيم مبـاني عقيـدتي و کلامي شيعه با استفاده از فرصت وليعهدي تغيير داد و کماکان به افشاي سياست هـاي نادرسـت مـأمون پرداخت و در اين هجرت ناخواسته ، اهداف عالي ديگري را نيز مـورد توجـه قـرار داد کـه از جملـۀ آن هـا اهداف اجتماعي- فرهنگي ميان ايرانيان بود.
پرواضح است که سياست امام در اين سفر تنها به افشاي سياست هـاي مـأمون محـدود نميشد، بلکه در اين هجرت اهداف عالي ديگري نيز مورد توجه امام رضا (ع ) قـرار گرفـت کـه از جملـۀ آن ها تلاش براي برقراري پيوند با ايرانيان متمايل به تشيع و تبديل خراسان بـزرگ بـه کـانون تشـيع و تلاش براي تحکيم مباني عقيدتي و کلامي شيعه با اسـتفاده از فرصـت وليعهـدي بـوده اسـت .
در زير به برخي از پژوهش هاي انجام گرفته در اين حوزه اشاره ميشود: عرفان منش (١٣٧٤) در کتاب امام رضا (ع ) از مدينه تا مرو، بـا بيـان جغرافيـاي تـاريخي، سياسـي و اجتماعي شهرهايي که در مسير حرکت امام رضا (ع ) از مدينه تا مرو بوده پرداخته و پذيرش ولايتعهـدي از جانب آن حضرت را يکي از وقايع مهم تاريخ سياسي اسلام ميداند.