Abstract:
این مقاله به مولفه های مشروعیت سیاسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی می پردازد و در تلاش است تا مفهوم مشروعیت و منابع آن را در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار دهد. معمولاً پس از هر تحول سیاسی بزرگ و شکل گیری نظام سیاسی جدید، فرمانروایان سعی می کنند برای حفظ و تداوم حاکمیت مبانی مشروعیت نظام سیاسی جدید را تبیین و آنها را در چارچوب نهادهای قانونی قرار دهند. تلاش برای انجام این امر در جمهوری اسلامی ایران از همان سالهای اولیه پیروزی انقلاب آغاز و طی چهار دهه گذشته دیدگاه های مختلفی از سوی اندیشمندان و فعالان سیاسی مطرح گردیده است که در اکثر آن ها می توان نگاهی محدود و تک بعدی به مسئله مشروعیت را مشاهده نمود. در این مقاله ابعاد و مولفه های چندگانه مشروعیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و توصیه شده است که برای تقویت این مولفه ها و برای حفظ پایداری و بسط نظام سیاسی، باید علاوه بر مبانی مشروعیت ساز مربوط به زمان تاسیس، عوامل پایدار کننده و تداوم بخش آن را نیز مورد توجه قرار داد تا علاوه بر تحکیم قدرت نظام سیاسی، معیارهای دقیق تری برای ارزیابی عملکرد آن نیز ارائه نمود.
Machine summary:
روش پژوهش که به شيوه توصيفي – تحليلي بوده ، نتايج نشان داد که براي تقويت مولفه هاي مشروعيت سياسي در قانون اساسي جمهوري اسلامي و براي حفظ پايداري و دوام نظام سياسي، بايد علاوه بر مباني مشروعيت ساز مربوط به زمان تاسيس ، عوامل پايدارکننده و تداوم بخش آن را نيز مورد توجه قرار داد تا علاوه بر تحکيم قدرت نظام سياسي، معيارهاي دقيق تري براي ارزيابي عملکرد آن نيز به دست آورد.
قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران هر چهار عنصر سازنده مشروعيت را مورد توجه قرار داده است ، اما آنچه در عمل بيشتر مورد تاکيد واقع شده ، عناصر حقانيت ساز قدرت سياسي بوده اند تا ديگر عناصر.
ولي در معناي اصطلاحي بايد توجه داشت که هرگاه سخن از مشروعيت در کارزار سياست به ميان ميآيد، نبايد آن را با معناي واژه هاي هم خانواده اش نظير «مشروع »، «شارع » و «متشرعين » که برگرفته از مفاهيم واژه هايي چون «شرع » و «دين » است ، همسان پنداشت (نوروزي، ١٣٧٩: ص ١٣٧)، زيرا مشروعيت در عرصه سياست به معناي اين است که آيا يک سيستم سياسي که توسط دولت يا حکومت اداره ميشود، شايستگي اطاعت شدن توسط توده مردم را دارد يا خير؟ در تعريف اصطلاحي مشروعيت اجماع نظري وجود ندارد و در اين رابطه تعاريف متعددي از سوي انديشمندان ارائه شده و همين مسئله باعث پيچيدگي اين عرصه گرديده است .