Abstract:
هنگامی که رضاشاه حکومت خود را در سال 1304ش/1925م. با حمایت کشورهای بیگانه از جمله استعمار انگلیس شروع کرد، به منظور تامین منافع انگلیس به عنوان مهم ترین عامل در دست یابی رضاشاه به قدرت، و همچنین رسیدن به اهداف خود که بااهمیت ترین آن حفظ حکومت بود، در آغاز به همکاری با روحانیون و علما پرداخت به طوری که بسیاری از این جماعت در مراسم تاجگذاری او شرکت کردند. امّا رضاشاه پس از تثبیت قدرت خود در راستای جدایی دین از سیاست در ایران به اقدامات و اصلاحاتی از جمله مدرن نمودن کشور و ترویج فرهنگ غربی و اروپایی دست زد که با عکس العمل های مختلفی از سوی اقشار مختلف جامعه از جمله روحانیون و علما مواجه شد. در این پژوهش سعی بر این است تا با روشی توصیفی تحلیلی و استفاده از ابزار مطالعه کتابخانه ای سنخ شناسی روحانیون دوره پهلوی اول و عکس العمل روحانیت و جامعه مذهبی آن عصر در مقابل اقدامات و اصلاحات رضاشاه بررسی شود. در نتیجه باید گفت که روحانیون عصر رضاشاه را می توان به سه گروه مخالفان حکومت، موافقان و دسته ای که از سیاست کناره گرفتند، تقسیم کرد.
Machine summary:
با حمايت کشورهاي بيگانه از جمله استعمار انگليس شروع کرد، به منظور تأمين منافع انگليس به عنوان مهم ترين عامل در دست يابي رضاشاه به قدرت ، و همچنين رسيدن به اهداف خود که بااهميت ترين آن حفظ حکومت بود، در آغاز به همکاري با روحانيون و علما پرداخت به طوري که بسياري از اين جماعت در مراسم تاجگذاري او شرکت کردند.
مراحل مختلف روابط رضاشاه و نيروي مذهبي نفوذ اجتماعي علما و روحانيون در جامعه ايران در طول تاريخ خود براي هيئت حاکمه داراي دو نقش و کارکرد متفاوت بود که ميتوانست نتايج و پيامدهاي متفاوتي را در جهت تقويت يا تضعيف حکومت به دنبال داشته باشد.
در اولين روزهايي که رضاخان پس از تحکيم پايه هاي قدرت خود براي تخريب سنت هاي ديني مردم و ترويج ساختار اقتصادي و فرهنگي غرب هجوم خود را آغاز کرد روحانيت شيعه در شهرهاي مختلف ايران به دنبال جايگاهي ميگشت تا از آن طريق وحدت و انسجام خود را جهت رويارويي با رضاخان باز يابد و قم با حضور شيخ عبدالکريم حائري مناسب ترين مکان براي اين مقصود شد پارسانيا،١٣٨٠: ٢٥٦).
ورود حائري به قم و تأسيس حوزه علميه قم تقريبا همزمان با کودتاي سيد ضياء و به قدرت رسيدن رضاشاه مي باشد که خود از شگفتيهاي تاريخ است ؛ يعني درست همان زمان که پايه هاي يک اقتدار و هجوم بزرگ نسبت به مذهب در ايران شکل ميگرفت بذرهاي تفکر انديشه و مقاومت نيز شکل ميگرفت پارسانيا،١٣٨٠: ٢٥٦).