Abstract:
خوزستان جزء لاینفک ایران به دلایل گوناگونی، از جمله موقعیت ژئوپلیتیکی و برخورداری از ظرفیت های بالقوه اقتصادی و تجاری به لحاظ قرار گرفتن در حاشیه خلیج فارس و دریاهای آزاد و نیز بهره مندی از رود کارون و اروند رود در توسعه تجاری و کشت و زرع، همجواری و داشتن مرز مشترک با دولت عثمانی (بصره محل استقرار انگلیسی ها) و اهمیت روز افزون نفت که نقش مهمی در پیروزی انگلیس در جنگ جهانی اول داشت، توجه دولتمردان انگلیس را بیش از پیش به خود جلب کرد. این پژوهش بر آن است در حد امکان، منافع سیاسی و اقتصادی انگلیس در خوزستان را از گرفتن امتیاز کشتیرانی در رود کارون تا پایان سلطنت قاجار را بررسی کند. روش تحقیق در این مقاله، روش تحقیق تاریخی (توصیفی تحلیلی) مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای است.
Machine summary:
منافع سياسي و اقتصادي انگليس در خوزستان (ازامتيازکشتيراني تا امتيازدارسي وکشف نفت ) (١٣٣٤ق -١٣٠٦ق ) رضا حبيبي نژاد ١ چکيده خوزستان جزء لاينفک ايران به دلايل گوناگوني، از جمله موقعيت ژئوپليتيکي و برخورداري از ظرفيت هاي بالقوه اقتصادي و تجاري به لحاظ قرارگرفتن در حاشيۀ خليج فارس و درياهاي آزاد و نيز بهرهمندي از رود کارون و اروندرود در توسعۀ تجاري و کشت و زرع، همجواري و داشتن مرز مشترک با دولت عثماني (بصره ـ محل استقرار انگليسيها) و اهميت روزافزون نفت که نقش مهمي در پيروزي انگليس در جنگ جهاني اول داشت ، توجه دولتمردان انگليس را بيش از پيش به خود جلب کرد.
ايران، خوزستان، انگليس ، شيوخ بنيکعب ، خوانين بختياري، محمره (خرمشهر)، شوشتر ١دانشجوي دکتري تاريخ ايران بعد از اسلام دانشگاه شيراز مقدمه با مطالعۀ گزارشها، اسناد، سفرنامه ها و کتبي که مأمورين سياسي انگليسي مقيم خوزستان از خود به جاي گذاشته اند چنين برداشت ميشود که هدف انگليسيها قبل از پيدايش نفت ، از آمدن به خوزستان و اقامت در اين منطقۀ گرم و سوزان که از امنيت چنداني برخوردار نبود دفاع از سرحدات هندوستان بود و خوزستان براي آنها حکم سپر دفاعي هند را داشت .
اول اينکه چون امنيت و تجارت هند نيازمند آرامش در خليج فارس و عربستان (خوزستان) بود، لذا همکاري شيخ براي انگلستان ضرورتداشت و دوم اينکه دولت انگلستان و شرکت نفت (انگليس ـ ايران ) در صورتي ميتوانستند از ميدانهاي نفتي تازه کشف شده بهتر بهرهبرداري کنند که حقوق احداث راه براي نصب لوله ها، اجازة تأسيس يک پالايشگاه در آبادان را به دست آورند.