Abstract:
اگرچه رشد تکنولوژی هوش مصنوعی و رباتیک نقش مهمی در رفع نیازهای مردم دارد سبب بروز مشکلاتی شده است؛ از جمله اینکه ممکن است یک ربات زیانهایی را به اشخاص و اموال وارد کند. رباتهای خودمختار به خصوص به دلیل نرمافزارهای خاصی که در آنها وجود دارد میتوانند فعالیتهای مختلفی را بدون کنترل انسانی انجام دهند. بررسی مسئولیت حقوقی مربوط به زیانهای وارده شده توسط ربات نسبت به زیان وارده از سوی انسان دشواری بیشتری دارد. یکی از مهمترین سؤالاتی که با توجه به عنصر خودمختاری مطرح میشود این است که زیان را به چه اشخاصی میتوان نسبت داد؛ دیگر اینکه با فرض استناد، وجه مسئولیت چیست. نوشتار حاضر تلاش میکند با انتخاب ربات به مثابه محصول از بین نظریات موجود درباره ماهیت عملکردی ربات با در نظر گرفتن وضعیت موجود و آخرین تحولات در این حوزه، قواعد مسئولیت مدنی ناشی از تولید محصول را بر تولیدکننده ربات اعمال کند؛ بر این اساس، تولیدکننده به دلیل تولید محصول ذاتاً خطرناک و ایجاد فعالیت مخاطرهآمیز و با در نظر گرفتن اصل پیشگیرانه، دارای مسئولیت محض خواهد بود.
The growth of artificial intelligence technology and robotic and their usage by people based on their needs, although plays an important role in meeting needs, but it has caused problems and even can cause losses to people and property. Autonomous robots are able to perform different activities without human control, particularly due to special software which is inside of them. Therefore, examining legal liability concerning the incurred loss would be more difficult. Regarding autonomous element, one of the most important questions in this field is that the responsible persons who can attributed loss to them, Who are they ? and another that ,with Assuming attribute, what is the aspect of responsibility? The present paper attempts by selecting robot as a product, among the existing theories, regarding the functional nature of the robot, considering current situation and latest developments in this area, applies the rules of product liability and civil responsibility to the robot producer. on this basis, the producer due to due to producing an inherently dangerous product and creation of hazardous activity and by considering precautionary principle, has strict liability.
Machine summary:
از ميان اين دو مسأله ممکن است به نظر برسد که اصل مسئوليت ، مفروض است زيرا چه در مرحلـه توليـد و يـا مرحلـه بکارگيري نقش انسان به عنوان موجود قابل مسئوليت مطرح اسـت ؛ امـا بخـاطر عنصـر خودمختاري همين فرض نيـز مخـدوش اسـت ؛ زيـرا اگـر خودمختـاري بـراي هـوش مصنوعي فرض شود هر چند ممکن است اين احتمال را مطـرح کـرد کـه خـود هـوش مصنوعي ميتواند بخاطر وجود خودمختاري نيز مسـئول باشـد ولـي در صـورت عـدم مسئوليت مانع مسئوليت ديگران شود؛ به همـين خـاطر، در اينجـا بـا دو مسـأله روبـرو هستيم ، يکي اينکه افراد قابل مسئوليت چه کساني هسـتند و ديگـر اينکـه فـرد مسـئول کيست .
شخص قابل مسئوليت همان طور که گفته شد عنصر اصلي و مؤثر در ربات ، عنصر خودمختاري است در نتيجه براي شناخت ماهيت عملکردي ميتوان ربات را با حيـوان ، نماينـده ، شـخص حقـوقي، ٢٣٤ شخص داراي اختلال ذهني، کودک، برده و محصول مقايسه و مورد تطبيق قرار داد کـه با توجه به اين مقايسه و انتخاب هر يک از آنهـا، بـالتبع نـوع مسـئوليت و شـخص يـا اشخاص مسئول ، ممکن است تغيير کند.
در هر حال اراده ربات جنبه محصول دارد و نـه اينکـه اقتضـاي ذات و طبيعـت آن باشد؛ از اين رو، بايد گفـت اگرچـه ربـات داراي اراده و خودمختـاري اسـت امـا ايـن خودمختاري وجه محصول بودن آن است در نتيجه براي آن نميتوان شخصيت انسـاني قابل مسئوليت قائل شد ولي بخاطر اينکه در توليد اين عامل خودمختار نقش انسـان بـه عنوان توليدکننده مطرح است نميتوان وجود مسئوليت را به سادگي در اين موارد انکار کرد.