Abstract:
شهر مقدس نجف یکی از شهرهای تاریخی با سرمنشا دینی است که مجموعهای از اسباب و عوامل در طرح معماری و ساختار ظاهری آن دخیل میباشد. از جمله عوامل جغرافیایی، دینی، سیاسی، نظامی و... .محلههای قدیم و جدید نجف اشرف، دو بخش اصلی شهر محسوب میشوند که هرکدام نشانهها و نمادهایی مخصوص به خود دارند که یادآور فرهنگ و آداب و سنن حاکم بر عمل و اندیشه مردم در ساختن و طرز معماری خانهها و محلات و اماکن عمومی در طول تاریخ است. از مقایسه میان بخشهای مختلف شهر در گذشته و حال و تغییرات و تحولاتی که در گذر زمان در شکل خانهها پدید آمده، این نتیجه حاصل میشود که سازههای قدیم نجف، بیش از ساختمانها، کوچهها و محلههای امروزی با روح فرهنگ اجتماعی و آداب دینی و اوضاع محیطی هماهنگی دارد. به همین دلیل هنوز به طور کلی مقهور واقعیات و جریانات مخالف و وارداتی نشده و هرچند به شکل محدود، به حیات خود ادامه میدهد.
تعد مدینة النجف الأشرف من المدن التاریخیة التی لها جذورها الدینیة والتی تؤثر مجموعة
من العوامل الجغرافیة، والدینیة، والسیاسیة، والعسکریة فی تصمیمها المعماری وهیکلها الظاهری.
إن الأحیاء الجدیدة والقدیمة فی النجف الأشرف هما کمنطقتان أساسیتان لهذه المدینة ولکل
منهما بعض الرموز الخاصة التی تذکرنا بثقافة الناس، وطقوسهم، وتقالیدهم السائدة علی أفکارهم
وأعمالهم والتی تتجلی هذه الرموز طوال التاریخ فی معماریة البیوت والمحلت والأماکن العامة.
وأما من خ الل المقارنة بین المناطق المختلفة للمدینة فی الماضی والحاضر ودراسة التطورات
والتغییرات التی طرأت علی شکل البیوت طوال التاریخ، فیمکن أن نستنتج أن المبانی القدیمة فی
النجف الأشرف أکثر انسجاما مع روح الثقافة الاجتماعیة والطقوس الدینیة والظروف البیئیة مقارنة
بالمبانی، والأزقة، والأحیاء الحدیثة. ولذلک حتی الآن تستمر حیاتها وإن کانت بشکل محدد، ولم
تقهر بشکل کامل أما الواقع الموجود والتیارات المخالفة.
The holy city of Najaf is one of the historic cities with religious origins. A
set of geographic, religious, political and military factors are involved in the
city’s structure and architecture.
The Old and the New Neighborhoods of Najaf are the two main districts of
the city. Each district has special symbols and characteristics that remind the
culture and traditions ruled the opinions and actions of people in architecture
of houses, neighborhoods and public places throughout history. Comparison
between the different part of the city in the past and the present and the changes
of the forms of the houses that has occurred over time, demonstrate that
old structures in Najaf are more coordinated with the spirit of social culture,
religious etiquettes and environmental conditions than most of the new buildings,
allies and neighborhoods. Therefore, the Old Neighborhood has not yet
been subdued by the opposite and imported currents and continues to exist,
albeit limited.
Machine summary:
. محلههای قدیم و جدید نجف اشرف، دو بخش اصلی شهر محسوب میشوند که هرکدام نشانهها و نمادهایی مخصوص به خود دارند که یادآور فرهنگ و آداب و سنن حاکم بر عمل و اندیشه مردم در ساختن و طرز معماری خانهها و محلات و اماکن عمومی در طول تاریخ است.
از اینجا معلوم میشود که عامل دینی بر شکلگیری نقشه شهری نجف اشرف، و وحدت معماری آن در سازههای دینی یا مسکونی، تأثیری روشن داشته و منشأ پیدایش شکل خاص و متمایزی شده است که در طرز معماری صحن علوی و مساجد و گنبدهای موجود در بخش قدیمی شهر و قبرستان آن به وضوح پیداست.
علاوه بر این، هزینههای هنگفتی که خرج ساخت دیوار شهر نجف و استحکام و تجدید بنا و تغییر مکان آن میشده، نیروهای بسیار و اموال فراوانی را که میشد برای ساخت خانهها و اماکن مورد نیاز به کار گرفته شود، به خود اختصاص میداده است که البته به دلیل ضرورت تأمین امنیت و پاسداری از حریم شهر و ساکنان آن، از آن چشم میپوشیدهاند.
در سال 1937میلادی، در دوره قائممقامی «صالح حمام»، برنامه تخریب کلی دیوار شهر آغاز شد و از آنجا که خانوادههای فقیر بسیاری در ایوانها یا خانههای متصل به این دیوار زندگی میکردند و با این نقشه توسعه و ایجاد خیابانها و جایگاههای جدید، متضرر میشدند، از طرف دولت زمینهایی به قیمت ارزان و گاه مجانی در جنب محله امیر غازی، به آنها واگذار شد و بدین ترتیب، محلهای نو به نام «صالحیه» شکل گرفت (محبوبه، 1958م، ص214).