Abstract:
قرآن کریم در آیات متعددی بنی آدم را از پیروی و اطاعت شیطان برحذر داشته و شیطان را دشمن انسان معرفی کردهاست. ولی برخی از مغرضان با استناد به برخی آیات، آفرینش شیطان رانده شده از درگاه الهی را عامل گمراهی انسان و در پی آن نزول عذاب میدانند. این مسأله ضرورت تبیین و پاسخ به این شبهه را روشن میسازد. در این مقاله با روش تحلیلی- انتقادی و با تأمل در مدلول آیات مورد بحث و نیز تفسیر و تبیین دقیق آنها روشن میشود که خلقت شیطان نه تنها بدون هدف و برای اضلال انسان نبوده، بلکه وسیلهای برای امتحان الهی و تکامل انسان است. فلسفه مهلت یافتن ابلیس هم نه برای گمراهی انسان، بلکه به عنوان نتیجه عبادات قبلی او و تکمیل آزمایش اوست. محدودیت قلمرو شیطان فقط در حد وسوسه بوده و هیچ گونه تسلط تکوینی بر انسان ندارد. از اینرو شیطان تنها بر کسانی که ولایت او را پذیرفتهاند، ولایت داشته و بر مومنان مخلَص تسلطی ندارد.
In several verses, the Holy Qur'an warns mankind against the obedience of the devil and introduces the devil as the enemy of man. However, some prejudices, citing some verses, consider the creation of the devil driven from the divine gate to be the cause of human error and the consequent descent of torment. This clarifies the need to explain and respond to this suspicion.In this article, it is clarified by reflecting on the meaning of the verses in question and also their accurate interpretation and explanation That the creation of the devil is not only without purpose and for the destruction of man, but also a means for the divine test and the evolution of man. The philosophy of the resurrection of the devil is not to mislead man, but to reward his previous worships and to complete his experiment. The limitations of Satan's realm are only tempting and have no evolutionary control over man. Therefore, Satan has authority only over those who have accepted his guardianship, and he has no control over the sincere believers.
Machine summary:
در اين مقاله با روش تحليلي - انتقادي و با تأمل در مدلول آيات مورد بحث و نيز تفسير و تبيين دقيق آنها روشن مي شود که خلقت شيطان نه تنها بدون هدف و براي اضلال انسان نبوده ، بلکه وسيله اي براي امتحان الهي و تکامل انسان است .
با توجه به آيات «َو ن ف سَ و م اَ س َّواه ا )به تصویرصفحه مراجعه شود) (شمس / ٨) و )به تصویرصفحه مراجعه شود) (يوسف / ٥٣)، علاوه بـر دعـوت شـيطان ، زمينـه خيـر و شر، هدايت و ضلالت در خـود انسـان وجـود دارد؛ حتـي اگـر تسـّلط شـيطان هـم نبـود، ايـن خصيصه در انسان بوده و احتمال گمراهي در او وجود داشت ؛ چراکـه انسـان در ميـان معرکـه نفس و عقل قرار گرفته است و اين مطلب تنها از يک طرف با تسـّلط شـيطان و شـياطين و در مقابل با ملائکه که کمک انسان هستند، تشديد شده است (قرشي بنابي ، ١٣٧٥، ج ٥: ٣٦٥).
تکميل آزمايش ابليس علت ديگـري کـه در مهلـت دادن شـيطان مطـرح اسـت ، در روايتـي از امـام علـي ع مشهود است ؛ ايشان در خطبه يک نهج البلاغه مي فرمايند: خداوند او را مهلت داد تا غضـب و خشم او شامل حالش شود و آزمايش او تکميل گردد، چنان که در قـرآن کـريم دربـاره کفّـار مي فرمايد: «)به تصویرصفحه مراجعه شود) » (آل عمران / ١٧٨): يعني «کساني که کافر شدند، گمان نکنند به ايـن کـه آنـان را مهلـت مي دهيم براي ايشان بهتر است ، جز اين نيست که مهلتشان مي دهيم که زيادتر گناه کننـد و بـه عذابي که رسوا کننده است ، مبتلا گردند» و (نيز شيطان را مهلـت داد) بـراي اينکـه امتحـان و آزمايش او تمام شود و براي اينکه وعده اي که به او داده به سر رسد، پس فرمود: تـو از جملـه مهلت داده شدگاني تا روز معلـوم (شـريف الرضـي ، بـي تـا، ج ١: ٣١) و ايـن امهـال بـه منظـور افزايش بلا و شقاوت و عذاب بـود (بغـدادي ، ١٤١٥، ج ٣: ٥٦).