Abstract:
حریم خصوصی و مباحث نظری در ارتباط مستقیم با مسأله حکومت می باشد چراکه از طرفی برای اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی گسترش حیطه و دایره حریم خصوصی به دلایل گوناگون مطلوب بوده و از طرف دیگر معمولا حکومتها نیز به دنبال اهداف عمدتا سیاسی و امنیتی خود، در پی کوچک سازی مرزهای حریم خصوصی اشخاص و دست یافتن به مجوزهایی برای ورود و نقض این حق مسلم بشری بوده اند.تحقیق پیش رو، در صدد پاسخگویی به این پرسش اصلی می باشد که مبانی حریم خصوصی چیست و استثنائات وارد بر آن با توجه به آیات و روایات چه می باشد. در این راستا قدم اول در وصول به هدف آن است که از زاویه دید حقوق عمومی، مبانی احترام حریم خصوصی در حمایت از افراد و نیز استثنائات وارد بر آن در حمایت از حکومت به نمایندگی جامعه، مشخص و معلوم گردد؛ لذا منابع اسلامی به عنوان زیربنای اصلی نظام حقوقی ایران مورد بررسی قرار گرفت که بر اساس آن، مبانی حمایت از حریم خصوصی را میتوان اینگونه در پنج اصل احصاء کرد: پاسداشت کرامت انسانی؛ احترام به حریم و حرمت مؤمن؛ حرمت اذیت و آزار دیگران خصوصا مومنین؛ امانتداری و رازداری؛ منع اشاعه فحشاء در جامعه و حفظ سلامت اخلاقی. به این ترتیب حقوق مردم از بعد فردی در جامعه مورد تاکید اسلام واقع شده است ولی از آن سو، حقوق جامعه در نگاه کلان که حکومت نماینده آن می باشد، نیز باید مورد توجه قرار گیرد. در یک جمع بندی کلی، استثنائات وارد بر حریم خصوصی از نگاه آیات و روایات به این موارد منتهی می شود:«کارگزاران حکومتی ؛ دشمنان خارجی؛ منافقین و معاندین داخلی؛ کودک و نوجوان از جانب اولیاء خود؛ فرد فاسق؛ حاکم ظالم؛ مخلان امنیت و بدعتگذاران». در ادامه جایگاه حریم خصوصی در حقوق ایران مورد بررسی قرار گرفت و اصول قانون اساسی و سند چشم انداز که منجر به تصویب طرح جامع ارتباطات و فناوری اطلاعات گردید، مورد بررسی قرار گرفت. در طرح جامع ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز اگرچه در مبنای تحدید حریم خصوصی تطابقهایی با مبانی اسلامی به چشم میخورد ولی در لابلای مباحث دیگر پنهان و به نادرستیهایی آمیخته شده است.
Privacy and its theoretical issues are in direct relation with governments since the expansion of Privacy and its realm are desirable to individuals and legal entities on the one side, and on the other side the governments, under the political and security reasons, are trying to minimize the realm of privacy in order to get access to information and get permissions for violating this absolute humanitarian right. This research attempts to answer the main questions that what are the bases of privacy?, and what are the exceptions considered thereon in regard with Islamic resources? Consequently, the first step is to look at privacy from public law point of view; furthermore, determine the bases of respecting privacy to support the rights of people and the related exceptions to support the government and the society. Therefore, studying the Islamic resources, we categorized the bases of respecting privacy as: Respecting human dignity, Respecting the righteous people (Mu’min), forbiddance of molesting of people, trustworthiness, prevention of dissemination of prostitute, and keeping ethics. It is clear that the rights of people have been emphasized by Islam, but on the other side, the rights of the society in general which represented by government must be considered as well. Generally, the exceptions toward privacy can be listed as governmental authorities, enemies, domestic hypocrites, children from their parents’ side, the sinner, the ruthless ruler, security breachers, and heretics. In the rest, the stand of privacy in the law of Iran has been studied and the principles of the constitution and the vision document eventuated to the enactment of the comprehensive plan of communication and information technology. Even though the bases of privacy limitations have been used in accord with the Islamic subjects, there are some misinterpretations through the opened issues.
Machine summary:
در اين راستا قدم اول در وصول به هدف آن است که از زاويه ديد حقوق عمومي ، مباني احترام حريم خصوصي در حمايت از افراد و نيز استثنائات وارد بر آن در حمايت از حکومت به نمايندگي جامعه ، مشخص و معلوم گردد؛ لذا منابع اسلامي به عنوان زيربناي اصلي نظام حقوقي ايران مورد بررسي قرار گرفت که بر اساس آن ، مباني حمايت از حريم خصوصي را مي توان اين گونه در پنج اصل احصاء کرد: پاسداشت کرامت انساني ؛ احترام به حريم و حرمت مؤمن ؛ حرمت اذيت و آزار ديگران خصوصا مومنين ؛ امانت داري و رازداري ؛ منع اشاعه فحشاء در جامعه و حفظ سلامت اخلاقي .
يکي از اين موارد مورد مناقشه ، حريم خصوصي و حق خلوتي است کـه مي توان آن را يکي از اساسي ترين نيازهاي روحي و ذهني بشـري و بسـتر رشـد سـاير اهداف آن ها در طول تاريخ بيان کرد که پرداختن بـه آن ، هـم بـراي افـراد و هـم بـراي حکومت ها بسيار پراهميت و شايان توجه است ؛ چراکه از طرفي براي اشخاص اعـم از حقيقي و حقوقي گسترش حيطه و دايره حريم خصوصي به دلايـل گونـاگون مطلـوب بوده و از طرف ديگر معمولا حکومت ها نيز به دنبال اهـداف عمـدتا سياسـي و امنيتـي خود و در مواردي نيز اشخاص حقيقي و حقوقي در پي کوچک سازي مرزهـاي حـريم خصوصي اشخاص و دست يافتن به مجوزهايي بـراي ورود و نقـض ايـن حـق مسـلم بشري بوده اند.