Abstract:
جهان معاصر با چالشهای زیستمحیطی و اجتماعی متعددی مواجه است که اداره و مدیریت مناسب آنها در گرو توجه و تعهد صنایع به گزارشدهی پایداری است. در تحقیق حاضر تلاش شد با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و با تکیه بر تئوری نهادی عوامل مؤثر بر گزارشدهی پایداری در صنعت نفت ایران شناسایی شود. دادهها از طریق فیشبرداری از متون مربوطه و مصاحبة نیمهساختاریافته با 10 نفر از خبرگان و صاحبنظران مسئولیت اجتماعی صنعت نفت ایران گردآوری شد. یافتهها نشان داد در صنعت نفت ایران عوامل اجباری و هنجاری بر گزارشدهی پایداری اثر دارند و عوامل تقلیدی تأثیری بر این گزارشدهی ندارند. به بیان دیگر، ساختارها و قوانین و مقررات گزارشدهی پایداری در دولت و صنعت فشارهای اجباری برای گزارشدهی پایداری هستند. اما فقدان نظارت دولت بر گزارشدهی و بیتوجهی مدیران صنعت به آن نقش این فشارها را کاهش میدهد. مؤسسات حرفهای و علمی فشار هنجاری برای گزارشدهی پایداری در این صنعت ایجاد میکنند. اما بیتوجهی شرکتهای حسابرسی به این گزارشدهی این فشار را تعدیل میکند. صنعت نفت ایران به دلایل گوناگون، از جمله ملی بودن، برای گزارشدهی پایداری تحت تأثیر فشار تقلیدی نیست. بنابراین، توجه به نوع سازمان در اثرگذاری فشارهای تقلیدی بر گزارشدهی پایداری در صنایع و کشورهای گوناگون در تحقیقات و نیز تدوین معیارهای حسابرسی برای ارزیابی عملکرد پایداری شرکتهای نفتی و نظارت جدی بر ارائة گزارش پایداری توسط خطمشیگذاران و نهادهای نظارتی پیشنهاد میشود.
The contemporary world faces many environmental, social, and economic challenges, the proper management of which depends on the attention and commitment of industries to sustainability reporting. The present study tried to identify the factors affecting sustainability reporting in the Iranian oil industry using qualitative content analysis method and relying on the institutional theory. Data were collected through taking notes of the relevant texts and semi-structured interviews with 10 social responsibility experts of the Iranian oil industry. Findings showed that coercive and normative factors affect sustainability reporting and mimetic factors do not affect this reporting. In other words, the structures, rules, and regulations of sustainability reporting by government and industry are coercive pressures for sustainability reporting. However, lack of the governmental oversight of reporting and the industry executives’ negligence of it reduce the role of these pressures. Professional and scientific institutions exert normative pressures for sustainable reporting in the industry, but inattention of audit firms to this reporting moderates this pressure. Various reasons cause mimetic pressure not to affect the sustainability reporting in the Iranian oil industry, including its national structure. Therefore, it is recommended to pay attention to the type of organization in the assessment of mimetic pressures on sustainability reporting in various industries and countries and to develop audit criteria to evaluate the sustainability performance of oil companies and serious monitoring of sustainability reporting by policymakers and regulatory bodies.
Machine summary:
در تحقيق حاضر تلاش شد با استفاده از روش تحليل محتواي کيفـي و بـا تکيـه بـر تئـوري نهادي عوامل مؤثر بر گزارش دهي پايداري در صنعت نفت ايران شناسايي شود.
يافته ها نشان داد در صنعت نفت ايران عوامل اجباري و هنجاري بر گزارش دهي پايداري اثر دارند و عوامل تقليدي تـأثيري بـر ايـن گـزارش دهـي ندارند.
بنابراين ، در اين تحقيق تلاش ميشود به اين سؤالات پاسخ داده شود که آيا سياست هاي دولتي و قانون گذاران صنعت نفت ايران را مجبور به گزارش دهـي پايـداري ميکنند؟ آيا صنعت نفت براي ارائۀ گزارش پايداري از رهبران موفق اين صنعت در داخـل يـا خارج از کشور تقليد ميکند؟ و بالاخره آيا اين صنعت براي ارائۀ گزارش پايداري تحت فشـار شرکت هاي حسابداري و مؤسسات و تشکل هاي حرفه اي و دانشگاهي قرار دارد؟ اهميت اين تحقيق از بعد تئوريک آن است که با توجه به کم بودن تحقيقـات بـر پايـۀ نهادگرايي اولين تحقيقي است که هدف آن شناسايي عوامل نهادي مؤثر بر يک صـنعت در کشور در حال توسعۀ ايران است .
تحليل داده ها و يافته هاي پژوهش عوامل ناشي از فشارهاي هنجاري يافته هاي اين تحقيق نشان داد ساختارها و قوانين و مقررات گزارش دهي پايداري در صـنعت نفت وجود دارد.
عوامل ناشي از فشارهاي تقليدي اين مطالعه نشان داد صنعت نفت در عرصۀ بين المللي به گزارش دهي پايداري توجـه دارد.
يافته ها نشان داد اين صنعت در معرض فشارهاي اجباري و هنجاري براي ارائـۀ گزارش دهي پايداري قرار دارد.