Abstract:
بعضی از مناطق در طول تاریخ همواره به دلیل قرار گرفتن در یک محیط جغرافیایی خاص یا به دلیل مجاورت در کنار شهرهای بزرگ و یا عوامل طبیعی و غیرطبیعی اهمیت خود را ازدستداده و بهتدریج فراموششدهاند، بهطوریکه فقط نامی از آنها در منابع کهن باقیمانده است. حتی امروزه نیز بعضی از شهرها یا مناطق جغرافیایی هستند که هنوز موقعیت جغرافیایی و جایگاه آنان مشخص نشده که ازجمله آن میتوان به دهستان اشاره کرد. چندین بار به دهستان در منابع کهن ازجمله متون یونانی و کتیبههای دوره ساسانی اشارهشده است، حتی نام دهستان در برخی منابع عربی دوره اسلامی نیز آمده است، اما امروزه به جزء تاریخدانان، شناسندگان و آموزندگان فرهنگ ایران کسی دهستان را نمیشناسد. البته آنها نیز محدوده جغرافیایی دهستان را نتوانستهاند مشخص کنند بهطوریکه شفیعی کدکنی پس از جستجوهای زیاد به این مورد اذعان دارد. اما به نظر میرسد با توجه به تحقیقات و جستجوهای جدید در منابع کهن، باید دهستان را در کنار شاهرود امروزی دانست. درهرحال، این پژوهش تلاش دارد تا به روش تاریخی تحلیلی و بر اساس اسناد و مدارک تاریخی به موقعیت و جغرافیای دهستان در پیش از اسلام پرداخته و با توجه به منابع آن زمان، موقعیت دهستان کنونی را تعیین کند.
Machine summary:
بنیان دهستان و مکان یابی آن بر اساس متون تاریخی هاشم آقاجانی، استادیار دانشگاه پیام نور منجیل طهمورث مهرابی، دانشجوی دکترای تاریخ ایران باستان دانشگاه فردوسی (نویسنده ی مسئول ) * چکیده بعضی از مناطق در طول تاریخ همواره به دلیل قرار گرفتن در یک محیط جغرافیایی خاص یا به دلیل مجاورت در کنار شهرهای بزرگ و یا عوامل طبیعی و غیرطبیعی اهمیت خود را ازدست داده و به تدریج فراموش شده اند، به طوری که فقط نامی از آن ها در منابع کهن باقی مانده است .
به نوشته نویسندگان یونانی کهن ، درگذشته ها در این پیرامون ماساژت ها می زیستند که ایرانیانی بودند که بر آبادی های جنوبی می تاختند (فرای، ١٣٨٨: ٦٦)؛ اما داهه ها در طرف شرقی دریای خزر بودند (ویسهوفر، ١٣٩٠: ٨٤) که به نظر می رسد به تدریج و پس از تشکیل حکومت اشکانیان توسط پرنی ها، دهستان امروزی را به وجود آوردند.
هرچند که برخی از مورخان کلاسیک نیز (مارکوارت ، ١٣٧٣: ٢٣٨)، بدون تفکیک محدوده ی جغرافیایی هیرکانیه با مرکزیت گرگان ، طبرستان و پارت ، حدود جغرافیایی دیلم را از شرق به خراسان امروزی می رسانند، اما به نظر می رسد این مورخین نیز بدون توجه به محدوده ی این سرزمین ها و فقط با توجه به منابع اسلامی چنین حدودی را برای سرزمین دیلم متصور شده اند و همان طور که گفته شد دهستان از شهرهای هیرکانیه باستانی می باشد.
Vol ,٢٠٠٧ ,Kuhrt) بنابرین باید بر دهستان که در آن زمان وجود تاریخی نداشته ، اما در این حدود واقع شده بود، نیز حکومت می کرده است و احتمالا طبری به این موضوع اشاره داشته است .