Abstract:
فلسفهی اسلامی، از آغاز شکلگیری تا کنون فراز و فرود فراوان داشته است؛ رویایی با ظاهرگرایی برخاسته از فقه، جدالها و نقاشهای پیوسته با طیفهای مختلف اهل کلام به خصوص متکلمان اشعری، دفاع از حقیقت برهانی در برابر اتهامات عرفا و صوفیه، و انزوای اجتماعی در نزد تودههای مسلمانان، تنها بخشی از چالش همیشگی و مدام اصحاب فلسفه بوده است. مقاله پیشرو، گزارشوارهی اجمالی از سیر تطور و چگونگی شکوفایی فکر فلسفی در جهان اسلام، در طی ادوار مختلف، با تکیه بر دیدگاه شهید مطهری است. آنچه در خلال این مقاله برجسته گردیده است، حرکت رو به تکامل فلسفه اسلامی تا تاسیس نظام حکمت صدرایی است. سیطره این نظام فلسفی بر مراکز و مغز اصحاب حکمت، چنان بوده است که اکنون حتی فلسفه مشاء نیز رواج و رونق و گرمی بازارش را از دست داده است. نحوه گفتوگو و تعامل فلسفه نوصدرایی با فلسفههای جدید و مسایل فکری و فلسفی معاصر از دیگر موضوعاتی که به صورت فهرستوار مورد اشاره قرار گرفته است. روایت شهید مطهری از سیر تطور تاریخ فلسفه اسلامی، فشرده و گزیده است، اما همین روایت کوتاه به خوبی کلیّت تاریخ فلسفه اسلامی را بازتاب میدهد.
Islamic philosophy has had many ups and downs from the beginning of its formation until now; Confronting the formalism arising from jurisprudence, the constant controversies and disputes with various sects of theologians, especially the Ash'arite theologians, defending the argumentative truth against the accusations of mystics and Sufis, and social isolation among the Muslim masses, are only partial. constant challenges of philosophy companions. The present article is a brief report on the evolution and development of philosophical thought in the Islamic world during different periods, based on the views of Martyr Motahhari. What has been highlighted during this article is the evolving movement of Islamic philosophy until the establishment of the system of Sadra's wisdom. The dominance of this philosophical system over the centers and brains of the Companions of Wisdom has been such that now even Peripatetic philosophy has lost its popularity, prosperity and warmth of its market. The manner of dialogue and interaction of Neo-Sadr philosophy with new philosophies and contemporary intellectual and philosophical issues are other issues that have been mentioned in the list. Shahid Motahari's narrative of the evolution of the history of Islamic philosophy is concise and selective, but this short narrative well reflects the totality of the history of Islamic philosophy.
Machine summary:
سیر تطور فلسفۀ اسلامی از حکمت مشاء تا حکمت نوصدرایی با تأکید بر دیدگاه شهید مطهری حبیبالله (حسیب) احسانی 1 چکیده فلسفهی اسلامی، از آغاز شکلگیری تا کنون فراز و فرود فراوان داشته است؛ رویایی با ظاهرگرایی برخاسته از فقه، جدالها و نقاشهای پیوسته با طیفهای مختلف اهل کلام به خصوص متکلمان اشعری، دفاع از حقیقت برهانی در برابر اتهامات عرفا و صوفیه، و انزوای اجتماعی در نزد تودههای مسلمانان، تنها بخشی از چالش همیشگی و مدام اصحاب فلسفه بوده است.
از سوی دیگر در خصوصِ سیر تطور تاریخ فلسفه اسلامی از آغاز تا دوره معاصر، دارای اثر است؛ جهت سوم و مهم تر از همه اینکه مرحوم شهید در شناختِ مسایل زنده و مورد ابتلاء در فلسفهی غرب و کنکاش پیرامون آن از منظر فلسفه اسلامی، از سرآمدان این رشته است.
معنای چهارم دسته چهارم علومی است که گرچه از قبل از ظهور اسلام وجود داشته ولی دانشمندان و علمای اسلام آنقدر در آن زمینه ها بحث و برسی کردند و چنان مطالبی ارزشمندی در آن علوم افزودهاند که آنچه در محیط اسلامی پدید آمده با آنچه قبل از اسلام موجود بوده است تفاوت آشکار و چشمگیری دارند، یعنی آنقدر فیلسوفان اسلامی به این فلسفه مطالب جدید افزودهاند در اثر تعلیم از قرآن وسنت یا در اثر تفکرات خودشان که اصلا دیگر چهرهی فلسفهای که در اختیار ماست، با آنچه که در ارسطو مطرح بود زمین تا آسمان متفاوت است.