Abstract:
یکی از مهمترین موضوعات علم اصول و موضوع دلالت الفاظ، حجیت ظواهر الفاظ است که در فرایند استنباط فقهی، بیشترین اهمیت را داراست. اصالت نقل به الفاظ در روایات ائمه معصومین (ع) از مبانی حدیثی این مسئله اصولی است. بر اساس نصوص فراوانی، نقل به معنا در روایات شیعه جایز بوده و تحقق آن در روایات منقوله از ائمه شیعه (ع) امری غیر قابل انکار است. آنچه میتواند مبنای حجیت ظواهر الفاظ روایات را متزلزل سازد، عدم تعیین حدود و ثغور مسئله نقل به معنا و تعمیم آن به شکلی که تبدیل به اصلی در نقل روایات گردد. بنابراین اثبات اصالت نقل به الفاظ در روایات، مبتنی بر منهج روایی راویان و کیفیت تعامل فقهای شیعه با روایات، امری ضروری است. در این پژوهش با مطالعه تطبیقی آثار فقهی و حدیثی و با رویکرد تاریخی و کاربرد شناسی، به موضوع اصالت نقل به الفاظ پرداخته میشود و با استفاده از قرائنی مانند: تبیین فرایند نقل روایت، منهج روایی راویان شیعه، آثار عملی این اصل در فرایند استنباط فقهی مانند؛ اصل عدم نقیصه، اطلاق روایات، دلالت التزامی، مسئله اصالت نقل به الفاظ در روایات اثبات میگردد.
Abstract One of the most important issues in the science of principles of jurisprudence and the issue of the significance of words is the authority of the appearances of words, which is the most important in the process of jurisprudential inference. The originality of quotation by words in the narrations of the Infallible Imams (as) is one of the hadithic principles of this issue of the science of principles of jurisprudence. According to a lot of texts, quotation by meaning in Shiite narrations is permissible and its realization in the narrations narrated by Shiite Imams (AS) is undeniable. What can tremble the basis of the authority of the appearances of the words of the narrations is the lack of determining the boundaries and limitations of the issue of quotation by meaning and its generalization in a way that becomes the main point in the narrating. Therefore, it is necessary to prove the authenticity of quotation by words in narrations, based on the narrative method of narrators and the quality of interaction of Shiite jurists with narrations. In this research, with a comparative study of jurisprudential and hadithic works and with a historical and pragmatic approach, the issue of the originality of quotation by words is addressed and using evidences such as: explaining the process of narration, narrative method of Shiite narrators, practical effects of this principle in the process of Jurisprudential inference like the principle of non-imperfection, the generality of narrations, the indication per nexum, the issue of the authenticity of quotation by words in narrations is proved.
Machine summary:
ظاهر این روایت دلالت بر جواز نقل به معنا دارد، اما ممکن است احتمال دیگری نیز موردنظر باشد از جمله آنکه اگر راوی معنای روایت را نقل کند بدون اینکه آن را به امام ( نسبت دهد، در این صورت نقل آن اشکالی ندارد.
انان نسبت دادن رأی را به پیامبر اکرم( و برداشت از حدیث بهگونهای که خروج از مقصود پیامبر اکرم( نباشد را جایز میدانستند (خطیب، الکفایة فی علم الرّوایه، 2011: 47؛ عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، 1385: 1/250) ولی در بین شیعه، به جهت حرمت نسبت دروغ به امام ( و حجیت قول معصوم ( (کلینی، الکافی، 1407: 1/62) تلاش راویان در جهت فهم و نقل دقیق روایت و اجتناب از نسبت دروغ به امام ( بوده است (بروجردی، جامع احادیث شیعه، 1399: 1/126).
منظور از ضابط بودن آن است که راوی روایت خود را از غلط، تصحیف، تحریف و اخلال در معنا حفظ کند (غفاری، تلخیص مقباس الهدایة، 1369: 82) همچنین طرق معتبر دریافت و تلقی حدیث در نزد محدثان که عبارت از سماع، عرضه، اجازه بود، نشان از اهتمام آنان به ضبط صحیح و دقیق الفاظ روایات داشته است (رفعت فوزی، المدخل الی مناهج المحدثین، 2008: 66) موضوعاتی مانند عدم جواز زیادت در متن روایات، توسط ثقات از محدثان و فقهاء که سبب پیدایش موضوعی با عنوان زیادات الثقات شده است نیز از شواهدی است که در منهج راویان بوده که نشان دقت ایشان بر نقل الفاظ روایات داشته است (شوکت بیکر، زیادات الثقات، 2007: 1/162).
محل بحث هنگام شک در نقل احادیث است؛ بر همین اساس هنگامیکه شک وجود دارد که آیا راوی عین الفاظ معصوم ( را نقل یا حدیث را نقل به معنا کرده است، با استفاده از اصول لفظیه این شک برطرف میگردد.